بررسي كيفي وضعيت ذخاير ماهي سفيد (Rutilus frisii kutum Kamensky, 1901)

Qualitative assessment of Caspian kutum (Rutilus frisii kutum Kamensky 1901) stocks in Iranian waters of the Caspian Sea (1991-2011)

هدف از اين تحقيق، ارزيابي كيفي ذخاير ماهي سفيد (Rutilus frisii kutum Kamensky 1901) با استفاده از شاخص‌هاي ارزيابي صيد بيش از حد،‌ ضريب چاقي و وزن نسبي طي يك دوره طولاني مدت (1370 تا 1390) در سواحل ايراني درياي خزر مي‌باشد. سه شاخص صيد شامل: 100 درصد ماهيان صيد شده بالغ باشند، فراواني ماهيان با طول مطلوب 100 درصد باشد و فراواني مولدين بزرگ 40-30 درصد از كل صيد باشد، بعنوان شاخص‌هاي ساختار معقولانه ذخيره در نظر گرفته شدند. نتايج نشان داد كه ضريب چاقي و وزن نسبي ماهي سفيد طي سالهاي 1370 تا 1390 روند كاهشي داشته است. دامنه طول چنگالي مطلوب اين ماهي بين 40 و 48 سانتيمتر محاسبه شد. مولدين بزرگ يعني فراواني ماهيان بزرگتر از 48 سانتيمتر در نظر گرفته شدند. در سال 71-1370 فراواني ماهيان بالغ (با طول بيش از 40 سانتيمتر)، فراواني ماهيان با طول مطلوب و فراواني مولدين بزرگ بترتيب 62، 9/40 و 5/12 درصد بود. ولي در سالهاي بعد به شدت كاهش يافت و بترتيب به كمتر از 50، 2/38 و 8 درصد رسيد. بطور كلي با توجه به نتايج ارايه شده ذخاير ماهي سفيد داراي شرايط مطلوبي نمي‌باشد. براي حفظ و احيا ذخاير ماهي سفيد علاوه بر اجازه به همه مولدين براي حداقل يكبار تخمريزي با بكارگيري تور با چشمه بزرگتر (مثلا چشمه 35 ميليمتر در كيسه)، بايد استراتژي مناسبي را اتخاذ نمود كه فراواني مولدين بزرگ در صيد به صفر رسيده و صيد اصلي روي ماهيان با طول مطلوب متمركز گردد.

The main objective of the present study was qualitative assessment of Caspian kutum (Rutilus frisii kutum Kamensky 1901) stocks by using indicators of overfishing, condition factor and relative weight in Iranian waters of the Caspian Sea during a long period (1991-2011). Three fisheries indicators in catch were: 1) percentage of mature fish, with 100% as target; 2) percent of specimens with optimum length, with 100% as target; and 3) percentage of mega-spawners, with 0% as target, and if no upper size limit exists, 30-40% as representative of reasonable stock structure. Over this period, the condition factor and relative weight had a decreasing trend. The range of length with optimum yield was between 40 and 48 cm. The mega-spawner measured as fish a size larger than 48 cm. According to these three indicators, the percentage of mature (fork length > 40cm), optimum size and mega-spawners were 62.0, 40.9 and 12.5% in 1991-92 which decreased less than 50, 38.2 and 8%, in the years 1992-2011, respectively. The length structure is a matter of concern. Therefore, for reservation and rebuilt of kutum in the Caspian Sea, the target was to let all (100%) fish spawn at least once, using bigger mesh size in cod end (e.g. 35mm, during whole fishing season). The aim was also to implement a fishing strategy that result no (0%) mega-spawners being caught, and the main catch focus on optimum length.