عقل و دين در حوزه «روشن‌نگري» و بررسي نقدهاي هگل و هامان بر آن

Religion and Reason in the "Enlightenment" and an Investigation of Its Criticisms from the Perspective of Hegel and Hamann

در دوره روشن‌نگري كه به‌تعبيري، ثمره تجدد متقدم است، نگاه تازه‌اي به انسان، عالم و حقيقت پيدا مي‌شود كه گرچه با روحيات و وجناتِ حاكم بر اين دوره از تاريخ غرب موافق نباشند، بسياري از مولفه‌هاي تعليمي‌آن از مقومات فرهنگ و شيونِ زيستِ انسان مدرن در عصر حاضر است. انبوهي از اصطلاحات و مضامين فلسفي كه در آثار نويسندگان و محققان فلسفه دين و تاريخ و هنر و اخلاق به‌كار مي‌رود، ريشه در همين نگاه تازه دارد. در اين مختصر، به پاره‌اي از بارزه‌هاي عام اين دوره اشاره كرده، از نگاه روشن‌انديشان به عقل و دين سخن گفته است و در ادامه به بررسي نقدهاي هگل و هامان از دو جنبه كاملاً متفاوت_ يكي، متكي بر عقل و ديگري، ضد عقل_ روي كرده‌ايم. هدفي كه در اينجا دنبال مي‌شود، ترسيمِ ابتناي سكولاريسم بر راسيوناليسم و در نهايت، نيهيليسم است. از نظر نگارنده، اين‌همه، مبتني بر انديشه ايماننت غربي است كه در قالبِ متافيزيك، ظهور يافته است.

A new perspective to the human, the world and the reality has been formed in the period of enlightenment, which is – in other words – the result of the previous modernity. Although this perspective is not in accordance with the dominant spirit and characteristics of this period of the Westʹs history, but many of its educational factors are the constitutive of the modern humanʹs culture and the aspects of his life in the present century. A great number of the philosophical expressions and discussions, used in the writings of the authors and researchers of philosophy of religion and history and art and ethics, are rooted in this new perspective. I will mention some of the general characteristics of this period in this article, will speak of the perspective of the intelligentsia regarding religion and reason, and will investigate Hegel and Hamanʹs criticisms from two completely different perspectives (one based on reason and the other contrary to reason). The purpose of this article is to show that secularism is based on rationalism and finally on nihilism. I believe all of this is based on the Western Imanent thought which has appeared in the form of metaphysics.