قدرت بازار و اثرات رفاهي آن در بازار محصولات صادراتي بخش كشاورزي ايران

Market Power and its Welfare Impacts of Agricultural Exporting Crops in Iran

اين مطالعه با هدف تحليل قدرت بازار ايران در بازار محصولات صادراتي منتخب و اثرات رفاهي ناشي از آن صورت گرفت. محصولات صادراتي منتخب شامل كشمش، خرما، پسته و زعفران مي باشد. براي تحليل قدرت بازار ايران از دو تصريح قيمت صادراتي(تابع واكنش قيمت) و تابع تقاضاي واردات(شاخص لرنر) استفاده گرديد. همچنين اثرات رفاهي ناشي از وجود قدرت بازار با استفاده از معيار معادل تغييرات اندازه گيري شد. در تصريح هاي ياد شده از داده هاي مركب دوره ي 2009-1997 استفاده گرديد. يافته ها نشان داد كه افزايش سهم ايران موجب كاهش قيمت صادراتي خواهد شد. همچنين كاهش ارزش پول ايران يا افزايش نرخ ارز افزايش قيمت صادراتي محصولات ياد شده را در پي دارد. بر اساس تابع تقاضاي واردات مشخص گرديد صادركنندگان ايران قادرند تا قيمت صادراتي كشمش، خرما، زعفران و پسته را به ترتيب 7/3، 6/11، 1/19 و 3/20% بالاتر از هزينه ي نهايي قرار دهند كه دال بر وجود قدرت بازار صادركنندگان در بازار صادراتي اين محصولات مي باشد. در تحليل رفاهي نيز مشخص گرديد مازاد رفاهي كه صادركنندگان به دليل قدرت بازار به دست مي آورند، براي محصولات ياد شده به ترتيب برابر با 12، 18، 9/26 و 3/26% ارزش محصول صادراتي تحت شرايط رقابتي مي باشد.

The aim of this study is to investigate Iranian market power in selected exporting crops as well as to measure welfare impacts stemming from market power. Selected crops were raisin, dates, saffron and pistachios. Export price reaction and import demand functions were applied to measure market power. Welfare impact also was measured using variation equivalent criterion. Panel dataset of 1997-2009 were applied to estimate the functions. Findings of export price specification showed that increase in the Iranian market share resulted decrease in export price of the crops. It was also revealed that the Iranian money depreciation or exchange rate increment was expected to raise export prices of selected crops. Based on import demand specification also we found that Iranian exporters were capable of setting the export prices of raisin, dates, saffron and pistachios higher than the corresponding marginal cost by 3.7, 11.6, 19.1 and 20.3 percent respectively, indicating the existence of market power. Welfare analysis also showed that exporting agents gained welfare surplus by 12, 18, 26.9 and 26.3 percent of their export value under competitive situation for raisin, dates, saffron and pistachios respectively.