مطالعه تطبيقي هنر منبت معاصر در مراكز مهم منبت كاري ايران اصفهان، گلپايگان، آباده، شيراز و سنندج

The Comparative Study of Contemporary Marquetry in Basic Centers of Marquetry in Iran Abadeh, Shiraz, Isfahan, Golpayegan and Sanandaj

اين مقاله با مطالعه منبت در دوران اسلامي به لحاظ ويژگي هاي فني و هنري آغاز مي شود و در قالب شيوه هاي منبت كاري در پنج گروه تخت، محدب، مقعر، شبكه و حجم ادامه مي يابد. اين تقسيم بندي در تطبيق اين هنر با فلزكاري، نگارگري و گچبري صورت گرفته است. هنر منبت در دوران معاصر از فنون و نقوش متنوعي بهره گرفته و پيشينه فرهنگي، هنري و اقليمي در اين مناطق بارز و آشكار است. در اصفهان نقش بومي و هويت ملي شامل طرح هاي صفوي و قاجاري و نيز به تَبَع توريستي بودن آن، تاثير جهانگردان درطول زمان انكارناپذير است. در جوار آن، عناصر ريزنقش گلپايگان با استفاده از عناصر محلي، نقوش ساده و گياهان استيليزه شده بر زمينه بافت دار و گل ها با طراحي قاجاري و ابزاري ساده منبت شده اند. تاثير اقليم سنندج با جنگل هاي گردو و گلابي با كنده كاري درشت تر و انتخابي عالي با نگرشي ذوقي و هنري از نقوشي كه ساخته و پرداخته طبيعت است، ديده مي شود. تنوع هنر منبت ايراني در كنده كاري نرم، روان و مليح آباده با گل سرخ، گل نرگس و برگ بيد كه از نقوش اصلي اين خطه است، با شيوه نيش هم آوا شده است. عناصر بومي و نمادهاي فرهنگي شيراز عموماً با طراحي هاي هنرمندان شيرازي همچون لطف علي صورتگر نمايان است، ضمن اينكه از تاثيرگذاري شهر آباده در اين خصوص نمي توان صرف نظر كرد. استفاده از ابزار و نقش هاي متنوع با نوع شيوه منبت كاري هماهنگ شده و توانسته است گوياي هنري سنتي در اين مراكز باشد. در اين مناطق نقوش، شيوه هاي به كار گرفته شده، ابزار، مصالح رايج و نوآوري ها دسته بندي شده و مورد بحث قرار گرفته است كه عناصر مورد مطالعه در جداول جداگانه مقايسه مي شود. با توجه به تك متغيربودن تحقيق، سوالات اصلي پيرامون سبك هاي مختلف منبت كاري، هماهنگي فرم و تكنيك و همچنين اصالت طرح هاي هر منطقه است. روش كلي تحقيق توصيفي و تحليلي- تطبيقي است. از نظر كاربرد، بنيادي و به لحاظ رويكرد كيفي است. شيوه جمع آوري اطلاعات براساس مطالعات كتابخانه اي و به خصوص پژوهش هاي ميداني شامل مصاحبه، پرسشنامه و تهيه عكس توسط نگارندگان بوده است. ميدان تحقيق كارگاه هاي داراي تجربه و مهارت مناسب و كافي در شهرهاي اصفهان و شيراز و تمامي كارگاه هاي فعال در شهرهاي آباده، گلپايگان و سنندج است.

This article begins with the study of marquetry in Islamic period, especially about its artistic and technical features. Comparing with metalworking, miniature and plaster-moulding, techniques of marquetery are divided to flat, convex, concave, network and volume. Contemporary marquetry art has various shapes and techniques in special regions of Iran. Cultural, artistic and climate backgrounds are clear and evident. In Isfahan, the role of local elements and national identity, including designs of Safavi and Qajar periods, and the impact of tourists overtime are undeniable. Besides this, thumbnail elements of Golpaygan have been carved on textured background with primary tools and using local elements, simplified designs and flowers with Qajarid style. Sanandaj climate’s influence with walnut and pears jungles can be seen in the artists’ excellent choice of this nature. Iranian marquetry variety can be seen in smooth and graceful marquetries of Abadeh. Daffodil, rose and willow leaves are the original designs of this region executed by Nish style. Local elements and cultural symbols of Shiraz are usually shown in the designs of Shiraz artists like Lotfali Souratgar, while Abadeh designs have influence on it. The use of various tools and designs has been coordinated with marquetry style and shows the traditional art in these regions. In these areas, designs, styles, tools, common materials and innovations have been discussed and the elements are compared in separate tables. Due to studying a single variable in this research, the main research questions are about different styles of marquetry, coordination of form and technique and original designs in each region. The overall method in this research is descriptive and comparative-analytic. With regard to use it is fundamental and with regard to approach it is qualitative. Gathering data is based on library studies and, especially, field studies including interview, questionnaire and photo provided by author. In Isfahan and Shiraz, the statistical population consists of experienced workshops with sufficient skill whereas in Abadeh, Golpaygan and Sanandaj all active workshops are considered as statistical population.