فضاهاي عمومي شهري، تحقق تعاملات اجتماعي در بافت‌هاي تاريخي (نمونه موردي: شهرقديم لار)

Urban public spaces: Realization of social interactions in historical Texture

ناديده‌گرفتن ارزش‌هاي فرهنگي- تاريخي بافت قديم شهرها، سبب اقدامات مرمتيِ صرفاً كالبدي و بي‌توجهي به ابعاد اجتماعي آنها شده‌است. در ادبيات شهرسازي، فضاهاي عمومي شهري، بستر روابط اجتماعي ساكنان شهرها، به‌شمارمي‌رود. بنا براين، رويكرد مقاله حاضر، احياي بافت‌هاي تاريخي و تاكيد بر فضاهاي عمومي شهريِ آميخته با ابعاد اجتماعي آنهاست. اين مقاله، با هدف ارزيابي تعاملات اجتماعي در فضاهاي عمومي شهرقديم لار، تلاش?كرده تا نقاط ضعف و قوت آنها را شناسايي?كند و راهكارهايي موثر را براي بهسازي آنها ارايه?دهد. ماهيت پژوهش،كاربردي و روش انجام آن، توصيفي- تحليلي است. گردآوري مطالب، براساس مطالعات اسنادي، پرسشنامه استاندارد «PPS» و مشاهده مستقيم است. در روند تحليل و ارزيابي پژوهش، از آمار توصيفي و استنباطي نيز استفاده شده است. نتايج آزمون «T»، تك‌نمونه‌اي را نشان مي‌دهد كه تعاملات اجتماعي فضاهاي نمونه موردي، پايين‌تر از ميانگين نظري (0.7095 < 0.75) است. از سويي، براي مطالعه دقيق‌تر، فضاهاي عمومي سي و چهار گانه شهرقديم لار، به هفت دسته كاركردي بخش‌بندي و ميزان بهره‌مندي آنها از اجتماعي‌پذيري، بررسي شدند. نتايج، بيانگر آن است كه فضاهايي با كاركرد خيابان، از بالاترين و پاتوق‌هاي محله‌اي، از پايين‌ترين سطح روابط اجتماعي برخوردار هستند. همچنين چهار جز متغير: فعاليت گروه‌ها، همگاني بودن، مشاركتي‌بودن و ديدارگاه بودن، به?عنوان مولفه هاي تاثيرگذار بر روابط اجتماعي، شناسايي شدند. بنابر نتايج به‌دست‌آمده، در جز متغير فعاليتِ گروه‌ها، فضاهاي ورزشي بالاترين و پاتوق‌ها كمترين، در جامعيت فضا، خيابان‌هاي عمومي بالاترين و فضاهاي مذهبي با عملكرد خرد پايين‌ترين، در ديدارگاه بودن، فضاهاي ورزشي بالاترين و فضاهاي تجاري پايين ترين و در مشاركتي بودن، پاتوق‌ها بالاترين و فضاهاي ورزشي پايين‌ترين امتياز را به‌دست آوردند. در نهايت، اين مقاله، پس از بررسي نقاط آسيب فضاهاي عمومي شهري، به‌تناسب كيفيت جز متغيرها، براساس هفت دسته كاركردي آنها، راهبردهاي بالابردن كيفيت فضاها را تدوين و ارايه نموده است.

Ignoring the cultural-historical values of old fabric of cities triggers restoration activities which are simply physical and do not consider social aspects. In urban planning, urban public spaces are considered as the context of social relations between citizens. Thus, this research seeks revitalization of historical fabrics with an emphasis on social aspects of urban public spaces. The goal of this paper is to assess social interactions in public spaces of old town of Lar to recognize and classify their strengths and weaknesses and present more appropriate and effective strategies for their improvement. The nature of survey is applied, the method is analytic–descriptive and data is gathered via documentary studies, standard questionnaire of PPS and observations. In the process of analysis and assessment, descriptive and inferential statistics has been used as well. The results of One Sample T-Test show that the sociability of public spaces in old town of Lar is (0.75) and this rate is lower than normal rate. For more precise survey, the 34 public spaces of Lar are divided into 7 functional groups and their scale of sociability component and sub-components are surveyed. The results show that the spaces with public street function have the highest and community spaces have the lowest rate in sociability. Also, four sub-components such as in-group activity, being public, being participatory and being viewpoint are recognized as influential components on sociability of public spaces. The results show that in the subcomponent of in-group activity, sporting spaces have the highest and community spaces have the lowest rate, in being public subcomponent, public streets have the highest and religious spaces with micro scale function have the lowest rate, in being viewpoint, sporting spaces have the highest and commercial spaces have the lowest rate, and in being participatory, community spaces have the highest and sporting spaces have the lowest rate among other functions. Finally, after surveying and recognizing damaged points of public spaces in old town of Lar, a number of strategies are proposed for improving the quality of spaces according to the quality of subcomponents.