بررسي ديدگاه‌هاي كلامي و رويكرد روشي ابن قبه رازي در رساله‌ي «نقض كتاب الاشهاد»

Examination of the Theological Views and the Method Approaches of Ibn-Ghebeh-al-Razi in the Thesis "Violation of ketab-al-Ashhad

بررسي آثار كلامي متكلمان اماميه، نشان مي‌‌دهد كه آن‌ها رويكردهاي روشي مختلفي جهت اثبات عقايد، به كار گرفتند. اين متكلمان گاه با اتكا به اصالت نص، از اخبار، نصوص و روش‌هاي نقلي جهت اثبات عقايد بهره گرفتند، گاه ‌با رويكردي عقل‌گرايانه به اثبات ديدگاه‌هاي كلامي خويش پرداخته و از روش‌هاي استدلالي مبتني بر مقدمات عقلي جهت تبيين انديشه‌هاي ديني استفاده كردند. در اين مقاله، ضمن واكاوي ديدگاه‌هاي كلامي و رويكرد روشي ابن قبه رازي، به اين سوال پاسخ مي‌دهيم: ابن قبه با چه رويكردي، به اثبات عقايد كلامي اماميه پرداخته و روش وي با متكلمان پيشين چه تفاوتي داشته است؟ متن مورد بررسي در اين مقاله، رساله‌اي از ابن قبه در رد كتاب الاشهاد ابوزيد علوي است. بخش مهمي از رساله‌، در اثبات مسيله امامت و غيبت محمد بن حسن عسكري و بخش ديگر اثبات امامت در شاخه حسيني فرزندان حضرت عليعليه‌السلام و ذكر ويژگي‌هاي امام است. در اين مقاله با استفاده از روش تحليل محتوا و رويكردي توصيفي به بررسي آرا كلامي ابن قبه پرداخته و رساله‌ي او از دو منظر محتوايي و روش‌شناسي مورد تحليل قرار گرفته است. اين پژوهش نشان داد؛ ابن قبه با رويكردي استدلالي و با استفاده از اخبار متواتر و مشهور و چينش آن در قالب استدلال، به اثبات نظريه امامت منصوص و رد ديدگاه‌ها و شبهات زيديه پرداخته است. ابن قبه، با كاربرد ادله نقلي، از رويكرد عقلي هشام بن حكم ـ رويكرد استدلالي مبتني بر مقدمات عقلي و حسي ـ فاصله گرفته و با ديگر متكلمان نص‌گراي اماميه هم‌سو شده است.

Examination of the theologian ʹs works of Imamie, show that they used different method approaches for proving their opinions. Sometimes, these theologians relied on the nobility of text, by using news, texts (NAS) and narrative methods for proving the opinions. Sometimes they used reasoning methods based on reasoning introductions for explaining religious thoughts. In this essay in addition to the examination of the verbal views and the method approaches of Ibn-Ghebeh-al-Razi, we answer to this question: By which of approaches, he proved the theological believes of Imamie and what is the difference between his method and the former theologian ʹs methods? The investigated text in this essay is a thesis from Ibn-Ghebeh in the thesis called “Violation of Ketab-al-Ashhad” from Abuzeid-Alavi. The important part of this thesis proved the Imamate issue and absentee of Mohammad-Ibn-Hasan-Askari, and the other part is going to prove Imamate in the Hosseini branch of the Hazrate Ali’s offspring and tell the features of Imam. This thesis investigates the theological views of Ibn-Ghebeh and demonstrates that he proved the Imamate point-of-view and violates the views and doubt of Zaidis by reasoning approaches, using successive and famous news and forming it in a logical approach. Ibn-Ghebeh disconnected from the rational approaches of Hesham Ibn-Hakam by narrative reasons application (reasoning process based on rational and sensuous introductions) and allied with another theologian of Imamie.