بررسي همبستگي و روابط علي خصوصيات كمي در ذرت (Zea mays L.) در شرايط نرمال و تنش گرما

Study of Correlation and Causal Relations Quantitative Traits in Maize (Zea mays L.) in Normal and Heat Stress Conditions

به منظور شناخت مهم‏ترين صفات موثر بر عملكرد در اينبرد لاين‏ها و هيبريدهاي ذرت، آزمايشي در سال‏هاي 1388 و 1389 در شهرستان شوشتر انجام شد. 15 اينبرد لاين در سال 1388 و 28 هيبريد در سال 1389 در دو تاريخ كاشت 15 تيرماه (انطباق زمان گرده‏افشاني و پرشدن دانه با تنش گرما) و 5 مرداد ماه (بدون تنش) در قالب طرح بلوك‏هاي كامل تصادفي با سه تكرار مورد بررسي قرار گرفتند. نتايج رگرسيون مرحله‏اي نشان داد كه در اينبرد لاين‏ها در شرايط تنش گرما صفات تعداد دانه در بلال، تعداد انشعابات گل‏تاجي و درصد پروتيين دانه و در هيبريدها صفات وزن ماده خشك دانه، عمق دانه و طول پدانكل داخل برگ وارد مدل شدند. در شرايط بدون تنش در اينبرد لاين‏ها صفات دوره پرشدن دانه و تعداد رديف دانه و در هيبريدها تنها صفت دوره پرشدن دانه وارد مدل شدند. در شرايط تنش در اينبرد لاين‏ها صفت تعداد دانه در بلال، در هيبريدها صفت وزن ماده خشك دانه و عمق دانه و در شرايط بدون تنش در اينبرد لاين‏ها و هيبريدها صفت دوره پرشدن دانه بالاترين اثر مستقيم و مثبت را بر عملكرد دانه نشان دادند. در مجموع به نظر مي‏رسد صفاتي كه بيشترين اثر مستقيم را بر ژنوتيپ‏ها در هر شرايط دارند، معياري مناسب جهت بررسي توان توليد در ژنوتيپ‏هاي ذرت بوده و در برنامه‏هاي به‏نژادي براي توليد عملكرد دانه بايد مورد توجه قرار گيرد.

In order to identify the most important traits affecting yield in maize inbred lines and hybrids, an experiment was conducted in Shushtar City in 2009 and 2010 years. Fifteen inbred lines in 2009 and 28 hybrids in 2010 studied in two planting dates, 6 July (to coincide heat stress with pollination time and grain filling) and 27 July (normal condition) using a randomized complete block design with three replications. Stepwise regression results indicated that in inbred lines in heat stress condition grain number in ear, tassel branching out number and grain protein percent traits and in hybrids grain dry matter weight, grain depth and pedunkel length leaf inner in model were input. In normal condition in inbred lines grain filling period and grain row number traits and in hybrids only grain filling period in model were input. In stress condition in inbred lines grain number in ear, in hybrids grain dry matter weigth and grain depth and in normal condition in inbred lines and hybrids grain filling period trait highest direct effect and positive on grain yield indicated. In general, it seems that traits highest direct effect on genotypes in either condition, is a suitable criterion for evaluationg the productivity of maize genotypes and in breeding programs should to consider for production grain yield.