تحليل باستان شناختي آثار و استقرارهاي اشكاني حوزه ي آبريز ابهررود

Archaeological Survey and Analysis of Parthian Settlements and Relic in Abhar Rood Region

چكيده حوزه ي جغرافيايي ابهررود در استان زنجان به دليل موقعيت خاص جغرافيايي اش وضعيتي دارد كه شنـاخت كـم و كيف تطور فرهنگي آن در دوره ي اشكاني مي تواند ما را در درك بهتر تحولات فرهنگي شمال-غرب كشور در دوره ي اشكاني ياري دهد. اين پژوهش در قالب يك بررسي ميداني و به منظور روشن نمودن وضعيت فرهنگي منطقه در دوره ي اشكاني انجام پذيرفت؛ در اين راستا بررسي حوزه ي جغرافيايي ابهررود (شامل شهرستان هاي ابهر و خرم دره) در دو فصل انجام پذيرفت و در نتيجه 257 محوطه باستاني شناسايي گرديد كه از اين بين، 64 محوطه داراي آثار اشكاني بود. مطالعه ي گونه شناسي سفال اشكاني منطقه و نيز درك و دريافت كلي الگوي استقراري منطقه در دوره ي اشكاني از نتايج مهم اين پژوهش است كه نشان گر تغييرات جمعيتي يا تغيير الگوي پراكنش استقرارها نسبت به دوره ي قبل است، همچنين مشخص گرديد كه بيشتر استقرارهاي منطقه روستاهاي كوچكي هستند و شواهدي از مراكز شهري شناسايي نشد؛ همچنين به نظر مي رسد فرهنگ مادي منطقه در دوره ي اشكاني، ضمن دارا بودن برخي ويژگي هاي بومي- محلي كه آن را از ساير مناطق غرب و شمال غرب كشور تا حدي متمايز مي كند، نهايتاً بخشي از گستره فرهنگي غرب و شمال غرب كشور است.

The Abhar-roud region in Zanjan Province haves a particular situation that understanding quality and quantity of its cultural changes in Parthian period can assist us to better recognition of the cultural transformations of north-western of Iran in that era. This research was performed in the form of a field survey in order to clarify the cultural situation of this region in Parthian period. For this purpose archeological survey in Abhar region (including Abhar and Khorram-dareh) were conducted in 2 seasons. Thus 257 sites were found out and among of these, 64 sites shown an increase at quantity compared with the earlier time (Achamenid). Even the settlements of next period (Sassanian) are not as the same as Parthian. This indicates the demographical changes or change of settlement’s distribution pattern of Abahar region in Parthian period. Also, it was indicated that the most settlements of the area consist of small villages and no evidence of urbanize centers were not identified. Also, it seems that the region’s material culture in Parthian period as well as owning some of the local characteristics finally belong to cultural span of west and north western part of Iran