بررسي رابطه شوكت الملك دوم با مستخدمان بلژيكي در ايران طي سال هاي1330-1332 قمري

A study on Shokat Al-Molk II relationship with Belgium servants during 1330-1332 A.H

بررسي رابطه شوكت الملك دوم با مستخدمان بلژيكي در ايران طي سال هاي 1332-1330 قمـري علي نجف زاده چكيـده محمد ابراهيم شوكت الملك دوم پس از تثبيت قدرت،كمتر مايل به نفوذ عوامل حكومت مركزي در حوزه قدرت خود بود و ماموران ماليه اي كه زير نظر مستخدمان بلژيكي خزانه داري، وزارت ماليه و گمركات بودند را مخل حكومت داري خود مي پنداشت. به همين جهت ميرزا ابراهيم خان رييس اداره ماليه بيرجند چند ماه پس از ورود به بيرجند كشته شد و همين امر واكنش مستخدمان بلژيكي در مشهد و تهران را برانگيخت. مسيو للو و مسيو مرنارد بلژيكي و بارون چركاسف كنسول روسيه در بيرجند كه شوكت الملك دوم را دخيل در اين ماجرا مي دانستند تصميم به تنبيه عوامل قتل و عزل شوكت الملك دوم گرفتند. در مقابل انگليسي ها به همراه برخي عوامل داخلي نظير ممتحن السلطنه و سردار اسعد بختياري به حمايت از شوكت الملك دوم پرداختند. كشمكش لفظي و مكاتبات از بيرجند شروع و به مشهد و تهران كشيده شد و تا آستانه عزل شوكت الملك دوم پيش رفت، اما نه تنها بلژيكي ها موفق به اين كار نشدند بلكه با اين كه شوكت الملك در ارتباط با مسايلي از جمله همين مورد به تهران فراخوانده شد پس از بازگشت حكومت سيستان را هم بدست آورد. در اين مقاله به رابطه شوكت الملك با مستخدمان بلژيكي و عوامل موثر بر آن طي سالهاي 1330 تا 1332ق. پرداخته مي شود. واژگان كليدي: شوكت الملك دوم، مستخدمان بلژيكي، قاينات.

A study on Shokat Al-Molk II relationship with Belgium servants during 1330-1332 A.H Ali Najafzadeh Abstract Mohammad Ibrahim, Shokat Al-Molk II, was not inclined to the interference of central government’s agents after establishing his realm of authority and he supposed the finance officers who were under supervision of Belgium’s servants of treasury, finance ministry and costume, his opponents in his governorship. Therefore, Mirza Ibrahim Khan, the master of Birjand’s finance officer, was killed immediately after his entrance to Birjand that inspired Belgium’s servants’ reaction in Mashhad and Tehran. Mr.Leleux, Jacques-Joseph Mornard and Baron Cherkassof, the Russian Council in Birjand who considered Shokat Al-Molk guilty for this murder, decided to punish the agents of culprits and dismissal of Shokat Al-Molk II. In the opposite side, the Britain with some persons such as Momtahen Al-Saltaneh and Sardar As’ad Bakhtiyari supported Shokat Al-Molk II. The verbal dispute and correspondences began from Birjand and continued to Tehran and Mashhad which was near to Shokat Al-Molk’s dismissal but not only Belgiums were not successful, but also in spite of the fact that Shokat Al-Molk was called to go to Tehran regarding of those related issues, but after his arrival he also gained the rule of Sistan. This article investigates relationship between Shokat Al-Molk and Belgium’s servants and the effective factors during the years 1330-1332 A. H. Keywords: Shokat Al-Molk II, Belgium’s servants, Ghayenat.