گودل؛ از نسبيت تا ايدياليسم سازگاري نسبيت آينشتاين با فلسفه كانت در باب مساله زمان

Gödel; From Relativity to IdealismThe Consistency between Einstein’s Relativity Theory and Kant’s Philosophy of Time

طرح نظريه نسبيت آينشتاين، فيزيك نيوتني را با دشواري‌هاي فراواني روبرو كرد، چنان كه براي اصلاح آن چاره‌اي نماند جز كنارگذاشتن و يا اصلاح برخي از بنيادي‌ترين مفاهيم، از جمله زمان و مكان. بسياري بر اين باورند كه نسبيت ضربات جبران‌ناپذيري نيز بر فلسفه كانت وارد آورده است. با اين همه، كساني مانند كورت گودل (Kurt G?del) كوشيده‌اند نسبيت را به‌گونه‌اي بخوانند كه نه تنها به تناقض با فلسفه كانت نينجامد، بلكه تاييداتي نيز از براي آن فراهم آورد. مقاله حاضر شرح و بررسي كوشش گودل است براي همسو كردن نسبيت و فلسفه كانت درباب «زمان»، و نيز ملاحظاتي درباب اينكه چگونه طرح مسيله «زمان» در نسبيت مي‌تواند به جانبداري از ايدياليسم بينجامد. در پايان، كوشش گودل براي همسو كردن كانت به كنار گذاشتن تصلّب چارچوب‌هاي كانتي در فرايند شناخت و پيشنهاد حذف فرض ناشناختني بودن شي ‌في‌نفسه مي‌انجامد.

Einstein’s theory of relativity made many difficulties for Newtonian physics, so as it did not remain any way for keeping it but setting apart or reforming some of the most fundamental concepts such as space and time. Many thinkers believe that relativity theory made some irreparable hurts on Kant’s philosophy. However, some other thinkers, like G?del, have tried to read relativity theory in such a way that not only have no contradiction with Kant’s philosophy, but also introduce some affirmations for it. This paper casts light on G?del’s effort for reconciling relativity theory with Kant’s philosophy in the topic of ʹTimeʹ; It also contains some remarks on the point that how conception of time in relativity theory can lead us to defend Idealism. Finally, it would be suggested that for reconciling Kant’s philosophy with modern science, we should both cease his inflexibility about the process of acquiring knowledge and set apart the hypothesis of being unknowable of the thing-in-itself.