نگاهي دوباره به مساله امّي بودن پيامبر اكرم (ص)

Another Look into the Holy Prophet’s (p.b.u.h.) Being Ommi

مساله «امّي بودن» پيامبر اكرم (ص) و اينكه واژه «امّي» به چه معناست، موضوع مقاله‌ حاضر است. شكّي نيست كه قرآن كريم به صراحت استمرار خواندن و نوشتن آن حضرت را پيش از بعثت نفي كرده است. همچنين در اينكه پيامبر اكرم (ص) امّي بوده‌اند اختلافي نيست، امّا آيا امّي بودن ايشان به معناي بي‌سوادي است؟ در اين پژوهش با بررسي ريشه لغوي اين واژه، آيات، برخي روايات و متون تاريخي نتيجه گرفته شده اينكه غالب مفسّران واژه «امّي» را كه صفت پيامبر اكرم (ص) است، به معناي «ناخوانا و نانويسا» يا «بي‌‌سواد» دانسته‌اند، وجهي ندارد و حدّاقل قرآن كريم اين صفت را براي نبي مكرم اسلام (ص) به چنين معنايي به كار نبرده است بلكه به معناي اهل امّ القري يا مكّه است.

The present article deals with the holy Prophet’s (p.b.u.h.) being ommi and the meaning of ommi. There is no doubt that the Quran has explicitly denied his uninterrupted reading and writing prior to his prophetic mission. There is also no disagreement about the holy Prophet’s (p.b.u.h.) being ommi. But does the word ommi really denote illiteracy? Examining the root of the word ommi, Quranic verses, some narrations and historical texts, this study concludes that most commentators’ assertion that ommi as a trait of the Prophet (p.b.u.h.) denotes "inability to read and write" or "illiteracy" cannot be accepted and, at least, the Quran does not call the holy Prophet ommi meaning that he was "unable to read and write", rather what ommi denotes in the Quran is "a resident of ommol-qora’ or Mecca".