برآورد اقتصاد زير زميني و شكاف مالياتي در ايران : رويكرد شاخص هاي چند گانه - علل چند گانه

An Estimating of Underground Economy and Tax-Gapin Iran!s Economy: MIMIC Approach

برآورد اقتصاد زيرزميني و شكاف مالياتي در ايران: رويكرد شاخص‌هاي چندگانه – علل چندگانه مليحه خواجوي? كارشناس ارشد اقتصاد دكتر ابراهيم رضايي?? استاديار و عضو هيات علمي دانشكده اقتصاد و مديريت دانشگاه اروميه دكتر حسن خداويسي?? استاديار و عضو هيات علمي دانشكده اقتصاد و مديريت دانشگاه اروميه تاريخ دريافت: 24/1/89 تاريخ پذيرش: 11/8/89 صفحات:90- 65 اقتصاد زيرزميني را اغلب با نام‌هاي اقتصاد سياه، اقتصاد موازي، اقتصاد سايه‌اي، اقتصاد غيررسمي، ثانويه، نامنظم و گزارش نشده مي‌شناسند. با توجه به اينكه تعريف دقيقي از اقتصاد زيرزميني وجود ندارد، در اين مطالعه با مدلسازي متغير‌هاي مشهود به محاسبه غيرمستقيم اقتصاد زيرزميني با دو روش متغير‌هاي ابزاري و حداكثر راستنمايي مي‌پردازيم. نتايج نشان مي‌دهد كه ميزان اقتصاد زيرزميني به‌طور متوسط 21/17درصد از توليد ناخالص داخلي را طي دوره مورد بررسي (1386-1350) و نيز شكاف مالياتي به اندازه22 درصد از كل درآمدهاي مالياتي در ايران را تشكيل داده است كه اين مقداردرآمد، دريافت نشده و يا فرار مالياتي صورت گرفته است. بررسي مطالعه حاضر نشان مي‌دهد كه اقتصاد زيرزميني و شكاف مالياتي در ايران به‌طور متوسط در حال افزايش است. طبقه‌بندي JEL: E26، H26،O17، E41، E52 كليد واژه‌ها: اقتصاد زيرزميني، نرخ‌هاي موثر مالياتي، شكاف مالياتي، فرار مالياتي، شاخص‌هاي چندگانه-علل چندگانه

Economic Research Review 3 An Estimating of Underground Economy and Tax-Gap in Iran!s Economy: MIMIC Approach Maliheh Khajavi* M.A. in Economics Ebrahim Rezaei** Assistant Professor, Economics and Management Faculty, Urmia University Hassan Khodavasi*** Assistant Professor, Economics and Management Faculty, Urmia University Received: 2010/4/13 Accepted: 2010/11/2 Abstarct Underground economy has various names in economics literature like, black economy, unregulated economy, and unreported economy and so on. Since there is no exact definition for the Underground economy, in this study we try to measure it indirectly by using the observable variables and build a model to explain it. Then we try to estimate the model by Maximum likelihood and Instrumental Variable methods. The aim of this paper is to estimate the size of the Underground economy in Iran by using the unobservable variable model (Multiple indicator and multiple causes). Our estimates show that the share of the Underground economy in Iran was about 17.21 percent of the Gross Domestic Product (GDP) during 1350-1386. Our result also indicates that the tax Gap was about 22 percent of the total tax revenue for the above-mentioned period. For a number of reasons, which will be discussed later in the main text, the size of the Underground economy and tax gap is increasing for the foreseeable future in the economy of Iran. JEL Classification: E26, E41, E52, H26, O17 Key words: Underground Economy, Effective Tax Rates,Tax-Gap, MIMIC Approach,Tax Evasion