آزمون الگوي جاذبه در مورد ايران و يك مجموعه منتخب از شركاي تجاري ( كشورهاي صادر كننده نفت )

Testing the Gravity Model in Iran and Some Oil Exporting Countries

آزمون الگوي جاذبه در مورد ايران و يك مجموعه منتخب از شركاي تجاري (كشورهاي صادر كننده نفت) دكتر مهدي تقوي نيلوفر حسين تاش** تاريخ دريافت: 20/3/87 تاريخ پذيرش: 24/10/87 صفحات: 212-187 يكي از راههاي گسترش تجارت خارجي ايران، بررسي، آزمون و تجزيه و تحليل الگوهاي جديد تجارت بين الملل درمورد اين كشوراست. درراستاي اين مهم، آزمون الگوي جاذبه، بعنوان يكي از كاربردي‌ترين الگوهاي تجارت، شالوده اين تحقيق را تشكيل داده و درصدد است درجهت تدوين استراتژيهاي تجاري كشور، كمك رسان باشد. الگوي جاذبه كه يكي از نظريات جديد پيرامون تجارت بين الملل است، جهت بررسي ميزان تجارت ميان كشورها، با توجه به اندازه اقتصادي آنها (درآمد ملي) و فاصله جغرافيايي ميان مراكز مهم اقتصادي (بنادر يا پايتختها و...) بكار مي رود. در اين تحقيق الگوي جاذبه جهت بررسي صادرات ايران به 12 كشور صادر كننده نفت آزمون شده است. نتايج حاصل از تحقيق نشان مي دهد كه صادرات ايران به كشورهاي نفتي پيشرفته اي مانند انگلستان و نروژ با توجه به هر دو عامل موجود در الگوي جاذبه (درآمد ملي اين كشورها و فاصله جغرافيايي ميان پايتخت آنها با پايتخت ايران) صورت گرفته است. در مورد بيشتر كشورهاي صادركننده نفت غير توسعه يافته منتخب نيز وضعيت به همين صورت است. اگرچه كشورهايي مانند امارات، عربستان، ليبي و نيجريه از اين امر مستثني بوده اند و در حقيقت عوامل موجود در الگوي جاذبه نقشي در تعيين صادرات ايران به اين كشورها ندارند . طبقه بندي JEL: F1 , F12 كليد واژه‌ها: تجارت بين‌الملل، مدل جاذبه، مدل داده‌هاي تلفيقي * استاد، دانشكده اقتصاد دانشگاه علامه طباطبايي Email: taghavi2009@yahoo.com ** كارشناس ارشد اقتصاد، دانشگاه علامه طباطبايي Email: nn.tash@yahoo.com

   8 Testing the Gravity Model in Iran and Some Oil Exporting Countries Mahdi Taghavi* Professor,The Faculty of Economics, Allameh Tabatabaʹi University Nilufar Hosein Tash** M.S. in Economics, Allameh Tabatabaʹi University Received: 2008/6/9 Accepted: 2009/1/13 Abstract One way to expand the trade flows of Iran is investigation and testing of the new international trade patterns about Iran!s trade. So, analysing of gravity model as the most applicable model of trade is useful .Gravity type models have often been used to analyse trade flows based on the economic sizes of (often using GDP measurements) and distance between countries and trade blocks. In this paper, we test the gravity equation for analysing of Iran!s export to 12 oil exporting countries. Result shows that Iran!s export to developed oil exporting countries like UK and Norway is according to the both factors of gravity model, contain GDP and distance. Also, these results are significant with other oil exporting (developing) countries. Although some countries like United Arab Emirates, Saudi Arabia, Libya, Nigeria are exception. In fact, existing factors in gravity model (GDP and distance) have no effect on determination of Iran!s export to these countries. JEL Classification: F1, F12 Key Words: International Trade, Gravity Model, Panel Data Model * Email: taghavi2009@yahoo.com ** Email: nn.tash@yahoo.com