تاثير برخي ويژگي‌هاي فيزيكي و شيميايي بر نفوذپذيري خاك در شرايط مزرعه‌اي

Effect of some soil physical and chemical properties on permeability in field conditions

خاك‌هاي مختلف به دليل تنوع در ويژگي‌ها، رفتار متفاوتي در برابر نفوذ آب در خود نشان مي‌دهند. تحقيق حاضر به بررسي نفوذپذيري خاك و نقش ويژگي‌هاي فيزيكي و شيميايي بر آن در شرايط مزرعه‌اي مي‌پردازد. به اين منظور روش استوانه‌هاي مضاعف با عمق ثابت آب (5 سانتيمتر) در 15 سايت مختلف در سه تكرار استفاده و شدت نفوذ آب تا رسيدن به شرايط پايدار اندازه‌گيري شد. نتايج نشان داد كه دامنه شدت نفوذ نهايي بين 8/0 تا 6/34 سانتيمتر در ساعت و زمان لازم براي رسيدن به اين نفوذ بين 20 تا 80 دقيقه بسته به خصوصيات خاك متغير است. بافت خاك (توزيع اندازه ذرات اوليه) تاثير معني‌داري بر نفوذپذيري آن داشت به‌طوري‌كه با افزايش 6 و 4/14 برابري ذرات رس و سيلت، نفوذپذيري نهايي به‌ ترتيب 1/5 و 7/38 برابر كاهش يافت. در مقابل، با افزايش ميزان شن به ميزان 8 برابر، نفوذپذيري نهايي افزايش 8/14 برابري نشان داد. همچنين از بين ويژگي‌هاي شيميايي، ميزان آهك اهميت بيشتري داشت به طوري كه افزايش 6/3 برابري آهك باعث كاهش شدت نفوذ نهايي به ميزان 2/10 برابر گرديد كه دليل آن قرار گرفتن آهك در اندازه رس و سيلت و نفوذپذيري كمتر اين دو جز نسبت به شن بود. نتايج روشن ساخت كه نقش خصوصيات فيزيكي بويژه توزيع اندازه ذرات بر نفوذپذيري خاك بيشتر از ويژگي‌هاي شيميايي است. يافته‌هاي اين تحقيق نشان از لزوم پرداختن به نقش آهك در بررسي رفتار نفوذپذيري خاك‌هاي مناطق خشك و نيمه‌خشك دارد.

Soils due to different properties have a range of infiltration rates (IR). This study investigates the influence of soil properties on infiltration rate at the field conditions. Infiltration studies were conducted using double ring method (constant head of 5 cm) at 15 sites with 3 replications. The results showed that final IR ranged between 0.8 – 34.6 cm/h and the time required to achieve steady state IR varied from 20-80 min. The texture of soils had significant effect on IR. Increasing clay and silt percentages by 6 and 14.4 times, final IR decreased 5.1 and 38.7 folds, respectively. Reversely, increasing 8 times in sand fraction, final IR increased 14.8 times. Also, among soil chemical properties, lime had the most effect, which increasing 3.6 times in lime, final IR decreased 10.2 times. This result was attributed to lime particles size which is placed in clay and silt fractions. The results indicated the higher important role of physical characteristics, especially particle size distribution than the chemical properties in soil permeability. The findings of his study reveal the important role of lime in arid and semi arid regions.