مداخلات آموزش بهداشت در رابطه با تغذيه دانش آموزان: يك بررسي نظام‌مند

Health Education Interventions on Student Nutrition: A Systematic Review

زمينه و هدف: طراحي، اجرا و ارزشيابي برنامه آموزش تغذيه در مدارس، راهكاري مناسب براي ارتقا سلامت دانش آموزان و ايجاد آگاهي عمومي است. هدف از اين پژوهش بررسي مداخلات آموزش بهداشت در رابطه با تغذيه دانش آموزان از سال 1379 تا 1387 مي‌باشد. روش تحقيق: در اين مطالعه، بانكهاي اطلاعاتي SID و Iranmedex بصورت نظام‌مند براي به دست آوردن عناوين و مقالات تمام متن حاوي نتايج مداخلات آموزشي مرتبط با تغذيه در دانش آموزان جستجو شدند كه پس از جستجو با كليد واژگان مرتبط، تعداد 23 مقاله كه معيارهاي ورود به پژوهش را داشتند، انتخاب شده و مورد بررسي قرار گرفتند. يافته ها: نتايج نشان داد از 23 مطالعه مورد بررسي، 18 مطالعه باعث افزايش آگاهي شده‌اند، 8 مطالعه تاثير مثبتي بر نگرش افراد داشته‌اند و 15 مطالعه نيز باعث بهبود رفتارهاي تغذيه‌اي (عملكرد) دانش‌آموزان شده‌اند. روش‌هاي مشاركتي نظير بحث گروهي و ايفاي نقش و نيز روش‌هاي سمعي بصري نظير فيلم و تصوير كارايي بيشتري در ارايه مطالب آموزشي مرتبط با تغذيه به دانش آموزان داشته‌اند. نتيجه گيري: بررسي مداخلات نشان مي‌دهد كه روش ايفاي نقش در ارتقا آگاهي، نگرش و عملكرد تغذيه‌اي، تاثير بيشتري نسبت به سخنراني دارد. همچنين روش‌هاي سخنراني و بحث گروهي كارايي بيشتري نسبت به جزوه، خودآموز و كتابچه دارند. ضمنا جهت اثربخشي بيشتر مداخلات، استفاده از تيوري‌ها و الگوهاي آموزش بهداشت و ارتقا سلامت نظير الگوي مراحل تغيير، اعتقاد بهداشتي، تيوري رفتار برنامه ريزي شده، الگوي بزنف، پرسيد- پروسيد و ديگر الگوهاي ارتقا دهنده سبك زندگي سالم در مداخلات مربوط به تغذيه دانش آموزان توصيه مي‌شود.

Background and Objectives: Designing, implementation, and evaluation of nutritional education programs in schools are appropriate solution for promoting studentsʹ health and public awareness. The aim of this study was systematic review of health education interventions on nutrition habits of students from 2000 to 2009. Methods: SID and Iranmedex databases were systematically searched for the articles containing the term "educational interventions related to nutrition among students "in title and abstract and 23 full text papers having entry criteria were reviewed. Results: Out of 23 studies, 17 caused knowledge promotion, 7 had positive effects on attitude of subjects, and 14 studies improved nutrition behavior of students. Participatory methods such as group discussion and role playing as well as the visual methods such as videos and images have been more efficient in providing educational materials related to studentsʹ nutrition. Conclusion: Reviews of interventions shows that role playing is more effective in promoting nutritional knowledge, attitude, and practice than lecture method. Lecture and group discussion methods were more efficient than the leaflet, tutorial, and manual. In order to improve effectiveness of interventions; application of health education and health promotion theories and models such as Transtheoretical, health belief, planned behavior, BASNEF, PRECEDE – PROCEED, and other healthy lifestyle promoting models are recommended in interventions made on students nutrition.