تاثير تنش كم‌آبي و كود نيتروژن بر عملكرد و بازده مصرف آب در گياه هميشه‌بهار (Calendula officinalis L.)

The effect of water deficit stress and nitrogen fertilizer on yield and water use effeciency of Calendula officinalis L.

به منظور بررسي تاثير تنش كم‌آبي و سطوح مختلف كود نيتروژن بر عملكرد و بازده مصرف آب در گياه هميشه‌بهار (Calendula officinalis L.) آزمايشي در مزرعه تحقيقاتي دانشگاه آزاد اسلامي واحد بيرجند در سال 1388 به صورت كرت‌هاي خرد شده در قالب بلوكهاي كامل تصادفي در سه تكرار اجرا شد. در اين تحقيق دور آبياري در سه سطح (آبياري پس از 60، 120 و180 ميلي‌متر تبخير تجمعي از تشتك تبخير) به‌عنوان فاكتور اصلي و مقادير نيتروژن در چهار سطح (صفر، 60، 120 و 180 كيلوگرم نيتروژن در هكتار) به‌عنوان فاكتور فرعي مورد مطالعه قرار گرفتند. نتايج نشان داد كه اثر دور آبياري بر عملكرد دانه و اجزاي آن، عملكرد بيولوژيك، شاخص برداشت، بازده مصرف آب براي توليد دانه و بيوماس و تعداد و عملكرد خشك گل در سطح 1% معني‌دار بود. با افزايش دور آبياري از 60 به 180 ميلي‌متر تبخير تجمعي از تشتك تبخير، تعداد دانه در طبق، تعداد طبق در متر مربع، وزن هزاردانه، عملكرد دانه، تعداد و عملكرد خشك گل در واحد سطح به‌ترتيب 6/26، 5/49، 6/39، 3/79، 6/65 و 72 درصد كاهش يافت. بيشترين عملكرد بيولوژيك و وزن طبق بذري نيز مربوط به دور آبياري 60 ميلي‌متر تبخير تجمعي بود، ولي بيشترين بازده مصرف آب در دور آبياري پس از 120 ميلي‌متر تبخير تجمعي بدست آمد. همچنين نتايج نشان داد كه اثر مقدار كود نيتروژن مصرفي بر تمامي صفات بجز شاخص برداشت و تعداد طبق در متر مربع در سطح 1% معني‌دار بود، به‌طوري كه افزايش مقدار كود مصرفي نيتروژن باعث افزايش معني‌دار صفات گرديد. اثر متقابل دور آبياري و كود نيتروژن صفات مورد مطالعه را تحت تاثير قرار نداد. به‌طور كلي، براساس نتايج اين تحقيق و با در نظر گرفتن بازده مصرف آب، تيمار آبياري پس از 120 ميلي‌متر تبخير از تشتك تبخير و كاربرد 120 كيلوگرم نيتروژن در هكتار براي دستيابي به عملكرد دانه قابل قبول در شرايط اين آزمايش پيشنهاد مي‌شود.

In order to study the effect of water deficit stress and different nitrogen levels on seed yield, yield components and water use effeciency of Calendula officinalis L., an experiment was conducted as split plot design based on randomized complete blocks with three replications, at research field of Islamic Azad University of Birjand branch in 2009. In this research water deficit stress set as main factor with three levels (irrigation after 60, 120 and 180 mm evaporation from pan class A) and nitrogen set as sub factor with four levels (0, 60, 120 and 180 kg N ha-1). The results showed irrigation trearments had significant effect (?=1%) on seed yield and it,s components, biological yield, harvest index and water use efficiency for seed and biomass. With incereasing of irrigation intervals from 60 to 180 mm evaporation from pan class A, seed number per capitul, number of capitul per m2, 1000-seed weight, seed yield, number and dry yield of flower decereased 26.6, 49.5, 39.6, 79.3, 65.6 and 72 percent, respectively. The highest biomass yield and weight of one capitul was releated to irrigation after 60 mm evaporation treatment, but irrigation after 60 mm evaporation treatment had the highest WUE. Also the results showed that nitrogen fertilizer trearment affected significantly (?=1%) all traits except capitul number per m2 nitrogen fertilizer application increased these traits, significantly. Interaction of irrigation and nitrogen on all traits was not significant. In conclusion, irrigation after 120 mm evaporation with 120 kg N ha-1 had suitable seed yield with the highest WUE for seed.