تاثير مقادير مختلف نيتروژن شيميايي و زيستي بر صفات كمّي و كيفي گياه دارويي انيسون (Pimpinella anisum L.)

Effect of chemical and biological nitrogen on quality and quantity of anise (Pimpinella anisum L.)

به منظور بررسي و تاثير نوع و مقدار نيتروژن بر رشد، عملكرد و توليد متابوليت‌هاي ثانويه گياه دارويي انيسون (Pimpinella anisum L.) يك آزمايش مزرعه‌اي در شهرستان مهاباد در سال 1388 اجرا شد. آزمايش به‌صورت فاكتوريل با 2 عامل نيتروژن شيميايي (اوره 46%) در 3 سطح (صفر، 60 و 120 كيلوگرم در هكتار) و نيتروژن زيستي ازتوباكتر (نيتروكسين) در 3 سطح (صفر، 3 و 6 ليتر در هكتار) بر پايه طرح بلوك‌هاي كامل تصادفي با 3 تكرار مورد بررسي قرار گرفت. نتايج نشان داد كه اثر نيتروژن زيستي و شيميايي بر تعداد چترك بارور در هر چتر، عملكرد دانه، عملكرد اسانس، عملكرد زيست‌توده، شاخص برداشت دانه و شاخص برداشت اسانس معني‌دار شد. مقايسه ميانگين‌ها نشان داد كه بيشترين چترك به تعداد 1/13 و كمترين آن به تعداد 2/12 با چترك‌هاي بارور در هر چتر به‌ترتيب با تيمار 3 ليتر در هكتار نيتروكسين و تيمار شاهد (بدون كود) بدست آمد. بالاترين عملكرد دانه به ميزان 8/872 كيلوگرم در هكتار از تيمار 3 ليتر در هكتار نيتروكسين و 60 كيلوگرم نيتروژن شيميايي در هكتار و پايين‌ترين عملكرد دانه به ميزان 3/478 كيلوگرم در هكتار از تيمار شاهد حاصل شد. با توجه به روند عملكرد دانه و محتواي اسانس، بيشترين عملكرد اسانس (14/115 كيلوگرم در هكتار) با كاربرد 3 ليتر در هكتار نيتروكسين و با 60 كيلوگرم در هكتار نيتروژن شيميايي حاصل شد و پايين‌ترين عملكرد اسانس (35/55 كيلوگرم در هكتار) از تيمار شاهد (بدون كاربرد كود نيتروكسين و نيتروژن شيميايي) بدست آمد.

In order to evaluate the effect of chemical and biological nitrogen on growth and secondary metabolites production of Pimpinella anisum L., a factorial experiment was conducted based on randomized complete block design with three replications. Chemical nitrogen in three levels of 0, 60 and 120 kg/ha and biological nitrogen (nitroxin) in three levels of 0, 3 and 6 L/ha were applied as treatments. Results showed that the effect of chemical nitrogen and nitroxin on fertile ombellete/umble, seed yield, essential oil content and essential oil yield, biologic yield, harvest index seed and harvest index essential oil was significant. Means comparisons showed that the maximum (13.1) and minimum (12.2) number of ombellete/umble were respectively recorded for the treatment with 3 l/ha nitroxin and control treatment (without chemical and biological nitrogen). The highest seed yield (872.8 kg/ha) was obtained from 3 L/ha nitroxin and 60 kg/ha chemical nitrogen while the lowest seed yield (478.3 kg/ha) was obtained from control treatment. According to the results, maximum essential oil yield (115.14 kg/ha) was recorded for the treatment of 3 L/ha nitroxin and 60 kg/ha chemical nitrogen, and the minimum oil yield (55.35 kg/ha) was obtained from control treatment.