ارزيابي مقاومت ارقام و هيبريدهاي رايج آفتابگردان در استان آذربايجان غربي نسبت به بيماري سفيدك كركي آفتابگردان*

EVALUATION OF SUNFLOWER CULTIVARS AND HYBRIDS FOR THEIR RESISTANCE TO Plasmopara halstedii IN WEST-AZARBAIJAN, IRAN *

سفيدك كركي آفتابگردان يكي از بيماري‎هاي مهم اين محصول در استان آذربايجان غربي، به شمار مي‎آيد كه در شرايط مساعد آب و هوايي براي گسترش بيماري، اپيدمي‎هاي خسارت‎زايي را ايجاد مي‎نمايد. با توجه به اين‎كه براي كنترل موثر بيماري‎هاي گياهي كاربرد ارقام مقاوم يكي از روش هاي موثر و سالم در كنترل بيماري است، بنابراين ارزيابي مقاومت يا حساسيت ارقام نسبت به بيماري سفيدك كركي آفتابگردان، در جهت توليد و استفاده از ارقام مقاوم در برنامه‎هاي اصلاح نباتات، مي‎تواند نقش مهمي داشته باشد. لذا در طول فصل زراعي سال 1387، مقاومت هفت رقم گرده افشان باز و دو هيبريد آفتابگردان رايج كشت در استان آذربايجان‎ غربي نسبت به نژاد 100 شبه قارچ Plasmopara halstedii شناسايي شده در اروميه با كاربرد روش غوطه‎ور كردن كامل گياهچه‎ها در سوسپانسيون اسپور مورد ارزيابي قرار گرفت. در اين بررسي‎ها نه علامت از علايم ماكروسكوپيك آلودگي به بيماري شامل مرگ گياهچه، اسپورزايي روي برگ‎ها، اسپورزايي روي كوتيلدون و برگ‎ها، كوتولگي، موزاييك يا رنگ‎پريدگي برگ‎ها، بد شكلي، وجود زخم روي هيپوكوتيل و بالاخره كاهش رشد ريشه، روي بوته‎هاي مايه‎زني شده، بر اساس نمره‎دهي در نظر گرفته شدند. ارقام و هيبريدهاي آفتابگردان با استفاده از ميزان شاخص شدت بيماري حاصل از امتيازهاي اين علايم، در پنج گروه مقاوم، نيمه‎مقاوم، نيمه‎حساس، حساس و فوق حساس قرار گرفتند. براين اساس ارقام ركورد، آرماويرسكي، آجيلي (آلستار)، ابلق، و پسته‎اي حساس، هيبريدهاي ايروفلور و آذرگل نيمه‎مقاوم و ارقام مستر و لاكومكا مقاوم ارزيابي شدند.

Sunflower downy mildew is one of the most important and destructive diseases of this crop in West-Azarbaijan. The disease causes epidemic damages and yield losses at favorite environmental conditions for the pathogen activity. Application of disease resistant cultivars is considered as one of the effective control methods. During the growing season of 2009 in West-Azarbaijan, infected sunflower plants were collected and used as a source of Plasmopara halstedii for inoculation of standard differential lines to identify the variation of pathogenicity. The resistance of seven open-pollinating cultivars and two hybrids of sunflower to the dominant race (race 100) of P. halstedii, was evaluated employing the whole seedling immersion (WSI) method in the greenhouse. In this investigation, nine macroscopic disease symptoms including damping-off, sporulation on cotyledons and leaves, sporulation on leaves, stunting, sporulation on cotyledons, mosaic on leaves, deformation of leaves, lesion on hypocotyls and root reduction on the inoculated plants were considered for disease rating and calculating the disease severity index (D.S.I). The experiment was conducted in three replications for each cultivar. The analysis of variance (ANOVA) was performed and the means were compared using Duncan multiple range test (P = 0.05) in SAS ver. 9.1 (SAS institute Inc., Cary, NC.). According to the analysis of variance (ANOVA) for disease severity index, cultivars and hybrids were classified into five significantly different groups (P < 0.05): resistant, moderately resistant, moderately susceptible, susceptible, and highly susceptible. Cultivars Lakumka and Master were in the same group as resistant cultivars, whereas Record was highly susceptible.