تاثير مقادير مختلف نيتروژن بر عملكرد، اجزا عملكرد و اسانس در توده‌هاي مختلف رازيانه (Foeniculum vulgare Mill.)

Effect of nitrogen rates on yield, yield components and essential oil content of several fennel (Foeniculum vulgare Mill.) populatios

هدف از انجام اين تحقيق، مطالعه تاثير سطوح مختلف نيتروژن بر توده‌هاي رازيانه (Foeniculum vulgare Mill.) از لحاظ عملكرد، اجزا عملكرد و مقدار اسانس بود. اين تحقيق در بهار سال 1387 به‌صورت آزمايش اسپليت پلات در قالب طرح پايه بلوك‌هاي كامل تصادفي با 20 تيمار و 3 تكرار در ايستگاه تحقيقات دانشگاه صنعتي اصفهان (لورك) واقع در نجف‌آباد انجام شد. در اين آزمايش تاثير پنج سطح كود نيتروژن (0، 40، 80، 120 و 160 كيلوگرم نيتروژن خالص در هكتار) بر چهار توده رازيانه (اصفهان، تهران، يزد و اروپايي 11486) مورد مطالعه قرار گرفت. صفات اندازه‌گيري شده شامل عملكرد دانه در هكتار، درصد اسانس دانه، وزن هزاردانه، تعداد دانه در چترك، تعداد چتر در بوته، طول دانه و ارتفاع گياه بودند. نتايج نشان داد كه توده‌هاي مورد بررسي از نظر صفات عملكرد دانه در هكتار، وزن هزاردانه، تعداد دانه در چترك، طول بذر، تعداد چتر در بوته، ارتفاع بوته، درصد اسانس دانه و همچنين سطوح مختلف كود نيتروژن نسبت به عملكرد دانه در هكتار، وزن هزاردانه، تعداد دانه در چترك، تعداد چتر در بوته، طول بذر و درصد اسانس دانه تفاوت معني‌داري داشتند. اثر متقابل توده و كود نيتروژن نيز در مورد صفات وزن هزاردانه، تعداد دانه در چترك، تعداد چتر در بوته، طول بذر و ارتفاع بوته معني‌دار بود. بيشترين عملكرد دانه در هكتار بين توده‌ها، به توده اصفهان و در بين سطوح كود نيتروژن، به سطح 160 كيلوگرم در هكتار نيتروژن خالص و بيشترين ميزان درصد اسانس دانه بين توده‌ها، به توده اروپايي 11486 و در بين سطوح كودي، به سطح 40 كيلوگرم در هكتار نيتروژن خالص تعلق داشت.

This investigation was carried out to study the effect of different nitrogen rates on yield, yield components and essential oil of several fennel (Foeniculum vulgare Mill.) populations. The experiment design was split plot with three replications conducted during 2008 at Research Farm of Isfahan University of Technology. Nitrogen levels were 0, 40, 80, 120 and 160 N kg/ha as the main plot and four populations of fennel (Isfahan, Tehran, Yazd and 11486) located in subplot. Seed yield, essential oil percentage, 1000-seed weight, biomass, harvest index, number of seeds per umbel, number of umbels per plant, seed length, and plant height were measured. Results showed significant differences for seed yield, 1000-seed weight, harvest index, number of seed per umbel, number of umbels per plant, seed length, plant height and percentage of essential oil among fennel populations. Also, seed yield per ha, 1000-seed weight, number of seed per umbel, seed length, number of umbels per plant and percentage of essential oil significantly differed in different nitrogen levels. There was an interaction effect between N rates and populations for 1000-seed weight, harvest index, number of seed per umbel, seed length, number of umbels per plant and plant height. The highest seed yield per hectare among the populations belonged to Isfahan population, obtained on control and 40 and 160 kg/ha nitrogen fertilization. The highest essential oil percentage was obtained on population of 11486 at 40 kg/ha nitrogen fertilization.