مقايسه تركيب‌هاي تشكيل‌دهنده اسانس برگ‌هاي سه گونه از گياهان جنس سدابي (Haplophyllum A. Juss.) در منطقه كاشان

Comparison of the essential oil composition in leaves of three Haplophyllum A. Juss. species from Kashan

سدابي (Haplophyllum A. Juss.) يكي از جنس‌هاي اسانس‌دار خانواده مركبات (Rutaceae) محسوب مي‌شود كه در ايران بيش از 20 گونه از آن گزارش شده‌است. هدف از اين تحقيق، استخراج و شناسايي تركيب‌هاي تشكيل‌دهنده اسانس سه گونه از جنس سدابي منطقه كاشان مي‌باشد. برگ‌هاي سه گونه سدابي بياباني (H. robustum Bge.)، سدابي بي‌كرك (H. glaberrimum Bge. & Boiss.) و مورد كاذب (H. perforatum (M. B.) Kar. & Kir.)، از نواحي بياباني و ارتفاعات كوهستاني كاشان جمع‌آوري شدند. اسانس‌گيري به روش تقطير با آب و با دستگاه كلونجر انجام شد. اجزاي اسانس‌ها با استفاده از دستگاه‌هاي GC و GC/MS آناليز و شناسايي شدند. بازدهي اسانس برگ‌هاي سدابي بياباني، 02/1% (حجمي/وزني) بدست آمد. تعداد 14 تركيب در اسانس شناسايي شد كه 1،8- سينيول (0/25%)، بتا-پينن (2/12%) و سابينن (9%) تركيب‌هاي عمده اسانس بودند. بازدهي اسانس سدابي بي‌كرك، 08/0% (حجمي/وزني) بدست آمد. تعداد 13 تركيب در اسانس شناسايي شد كه تركيب‌هاي اصلي تشكيل‌دهنده اسانس، ميرسن (9/42%)، المول (6/10%) و بتا-كاريوفيلن (9/8%) بودند. بازدهي اسانس مورد كاذب 38/0% (حجمي/ وزني) بدست آمد. تعداد 12 تركيب در اسانس شناسايي شد كه بيشترين تركيب‌هاي تشكيل‌دهنده اسانس، المول (6/37%)، بتا-كاريوفيلن (1/21%) و آلفا-پينن (1/19%) مي‌باشند. قسمت اعظم تركيب‌هاي تشكيل‌دهنده اسانس برگ‌هاي سدابي بياباني و سدابي بي‌كرك، مونوترپن‌ها و بيشترين تركيب‌هاي تشكيل‌دهنده اسانس برگ‌هاي مورد كاذب، سسكويي‌ترپن‌ها بودند.

Haplophyllum A. Juss. is one of the most important genus of Rutaceae family, in which over 20 species have been reported for Iran. The purpose of this study was to extract and determine essential oil composition of three Haplophyllum A. Juss. species from Kashan. Leaves of the three species i.e. H. robustum Bge., H. glaberrimum Bge. & Boiss. and H. perforatum (M. B.) Kar. & Kir. were collected from deserts and mountainous areas around Kashan. Essential oil was obtained by hydrodistillation using an all-glass Clevenger-type apparatus. The analysis of the oils was performed by using GC and GC-MS methods. The essential oil yield of H. robustum was 1.02% (v/w) and 14 components were identified. Major components of the oil were 1,8-cineol (25%), B-pinene (12.2%) and sabinene (9%). The essential oil yield of H. glaberrimum was 0/08 % (v/w) and 13 components were identified, in which the major components were myrcene (42.9%), elemole (10.6%) and B-caryophyllene (8.9%). The essential oil yield of H. perforatum was 0.38 % (v/w) and 12 components were identified, in which the major components were elemole (37.6%), B-caryophyllene (%21.1) and ?-pinene (19.1%). The major components of the essential oil in H. robustum and H. glaberrimum were monoterpens, but the essential oil of H. perforatum was rich of sesquiterpenes.