القا تحمل به تنش خشكي با پيش تيمار بذر در دو تيپ نخود كابلي (رقم قزوين) و دسي (رقم كاكا)

Inducing of drought tolerance in Kabuli (Qazvin cultivar) and Desi (Kaka cultivar) types with using of seed priming

جهت القا تحمل به تنش خشكي، دو آزمايش مجزاي آزمايشگاهي و مزرعه‌اي به صورت فاكتوريل به ترتيب در قالب طرح كاملاً تصادفي و بلوك‌هاي كامل تصادفي در 4 تكرار كه در آن دو رقم نخود به اسامي كاكا و قزوين به عنوان فاكتور A و فاكتور B در 8 سطح شامل شاهد (بدون پيش تيمار)، خيساندن در آب مقطر، محلول 3 درصد كلريد پتاسيم، محلول 10 درصد پلي اتيلن گليكول 6000، محلول 1 درصد فسفات پتاسيم، محلول 2 درصد نيترات پتاسيم، محلول 5 درصد سولفات پتاسيم و محلول 5 درصد كلريد كلسيم به مدت 8 ساعت اجرا شد. تنش خشكي در مزرعه با قطع آبياري در مرحله گل‌دهي اعمال شد. نتايج ارزيابي آزمايشگاهي نشان داد كه اثرات متقابل رقم در پيش تيمار به استثنا صفت وزن خشك ساقه‌چه، ساير صفات نظير وزن تر ساقه‌چه، وزن تر و خشك ريشه‌چه، طول ساقه‌چه و ريشه‌چه، زمان لازم براي 50 درصد جوانه‌زني و شاخص جوانه‌زني اختلاف آماري معني‌داري (P?0/01) داشتند. بيشترين مقادير صفات با پيش تيمار آب مقطر و پلي اتيلن گليكول در هر دو رقم حاصل شد. نتايج تجزيه واريانس مركب آزمايش مزرعه‌اي (عدم تنش و تنش خشكي) نشان داد كه اثر ساده رقم بر صفات ماده خشك كل، عملكرد دانه، وزن هزار دانه، تعداد دانه در غلاف، ارتفاع بوته، تعداد شاخه اوليه و شاخص برداشت در سطح احتمال 5 درصد معني‌دار بود. اثرات پيش تيمار و اثر متقابل پيش تيمار در رقم به جز براي صفت تعداد غلاف در بوته، ساير صفات از نظر آماري معني‌دار (P?0/05) بود. در آزمون مزرعه‌اي نيز پيش تيمارهاي آب مقطر و پلي اتيلن گليكول در هر دو رقم بيشترين تاثير مثبت را در افزايش عملكرد دانه و اجزا عملكرد داشت. پيش تيمارهاي نيترات پتاسيم و كلريد كلسيم در هر دو رقم اثر منفي بر صفات مورد بررسي داشتند. كمترين درصد تغييرات در عملكرد و اجزا آن در هر دو رقم توسط پيش تيمار پلي اتيلن گليكول و كلريد پتاسيم حاصل شد.

To study the effects of seed priming on germination characteristics‚ grain yield and its components, two factorial laboratory and field experiments were carried out based on Completely Randomized Design and Randomized Complete Blocks Design, respectively. Treatments obtained from Kaka and Gazvin cultivars were of two chickpea genotypes (Kaka and Gazvin cultivars) and B factor was used in different priming methods including(control, treatment)‚ soaked in distilled water (hydropriming)‚ 3% KCl‚ 10% Poly Ethylene Glycol (PEG6000) 10%‚ K2PO4 1%‚ KNO3 2%‚K2SO4 1.5%‚ CaCl2 5%. Drought stress obtained was obtained by interruption of irrigation at flowering stage. Laboratory analysis of variance showed that the effect of cultivars and priming treatments on total dry and fresh shoot weight‚ shoot and root lengths‚ time of 50% germination (T50) and germination index (GI) had significant difference in 1% probability level, except dry shoot weight‚ all of traits priming treatments and interaction effect had highly significant difference in 1% probability. Result of combined analyses of variance at normal and drought stress condition in field conditions showed that traits of total dry matter‚ grain yield‚ 1000-kernels weight‚ grain per pod‚ plant height‚ number of primary branches and harvest index at priming treatments were significantly different in 1% and 5% probability level respectively. Also except the number of grains per pod‚ all of traits in priming treatments and interaction effect were significantly different in 1% and 5% probability level respectively. PEG(6000), KCl and distilled water had highest positive effects on evaluated traits. PEG(6000) and KCl induced more drought tolerance of chickpea cultivars.