ارزيابي باكتري هاي محرك رشد، نيتروژن و فسفر بر كارايي كود و عملكرد گندم (Triticum aestivum L.) رقم N-80-19 در شرايط ساري

The effect of plant growth promoting rhizobacteria, nitrogen and phosphorus on relative agronomic efficiency of fertilizers, growth parameters and yield of wheat (Triticum aestivum L.) cultivar N-80-1

به منظور بررسي اثر كارايي باكتري هاي حل كننده ي فسفر و تثبيت كننده ي نيتروژن به همراه كودهاي شيميايي سوپرفسفات تريپل و اوره بر كارايي كود و عملكرد گندم (Triticum aestivum L.) رقم N-80-19، آزمايشي در مزرعه ي پژوهشي دانشگاه علوم كشاورزي و منابع طبيعي ساري در سال زراعي 88-1387 انجام شد. آزمايش بصورت اسپليت اسپليت پلات در قالب طرح بلوك هاي كامل تصادفي و با سه تكرار انجام شد. كرت هاي اصلي شامل كود سوپرفسفات تريپل در سه سطح (صفر، 25 و 50 كيلوگرم در هكتار) و كرت هاي فرعي شامل كود نيتروژن از منبع اوره در سه سطح (صفر، 50 و 100 كيلوگرم اوره در هكتار) و كرت هاي فرعي فرعي شامل باكتري هاي تثبيت كننده ي نيتروژن و حل كننده ي فسفر در چهار سطح (عدم تلقيح بذر با باكتري، تلقيح بذر با باكتري تثبيت كننده ي نيتروژن، تلقيح بذر با باكتري حل كننده ي فسفر، تلقيح بذر با هر دو نوع باكتري) بود. نتايج تجزيه واريانس حاكي از آن بود كه كودهاي نيتروژنه، فسفره و بيولوژيك بر اكثر صفات از جمله كارايي كود فسفره و نيتروژنه، تعداد سنبله، ارتفاع بوته، مساحت برگ پرچم، عملكرد و وزن دانه در سطح احتمال يك درصد تاثيري معني دار داشتند. همچنين كودهاي بيولوژيك برهمكنش معني داري با كودهاي شيميايي نيتروژنه و فسفره از نظر برخي صفات مهم نظير كارايي كود نيتروژنه، فسفره و بازده نسبي زراعي كود داشتند. بر اساس نتايج به دست آمده، با مصرف كود هاي بيولوژيك، عملكرد دانه به ميزان 6/46 درصد نسبت به تيمار شاهد بدون تلقيح بيشتر شده و با مصرف توام كودهاي بيولوژيك، كارايي كود فسفره و كود نيتروژنه به ترتيب به ميزان 4/58 و 5/76 درصد نسبت به شاهد بدون تلقيح بهبود يافت. تيمارهاي تلفيقي كودهاي بيولوژيك بيشترين تاثير را در افزايش صفات مورد مطالعه داشتند. نتايج مطالعه حاضر نشان داد كه در شرايط اين آزمايش كودهاي بيولوژيك مي توانند جايگزين 50 درصد مصرف كود شيميايي فسفر بدون كاهش قابل ملاحظه اي در عملكرد دانه گندم شوند.

In order to evaluate the efficiency of plant growth promoting rhizobacteria (PGPR) plus nitrogen and phosphorous chemical fertilizers on relative agronomic efficiency of P and N fertilizers and some agronomic parameters of wheat (Triticum aestivum L.) cultivar N-80-19, an experiment was conducted at Sari Agricultural Sciences and Natural Resources University during growing season of 2008-2009. Experiment was arranged in split-split plot based on randomized complete block design with three levels (0, 25 and 50 kg.ha-1) and sub-plots were considered PGPR at four levels (control, inoculation with nitrogen fixing bacteria (PFB), phosphate solubilizing bacteria (PSB) and dual inoculation with PFB and PSB) with three replications. Results showed that the application of biofertilizers significantly increased relative agronomic efficiency of N and P fertilizers, spike number, plant height, flag leaf area, grain yield and grain weight of wheat. Application of biofertilizers increased wheat grain yield as much as 46.6% as compared to control. Double inoculation of biofertilizers improved relative agronomic efficiency of fertilizers by 58.4 and 76.5% as compared to control, respectively. Integrated treatments showed higher performance compared to separate treatments. Generally, biofertilizers with low levels of P and N fertilizers significantly improved yield components of wheat without any reduction in yield related parameters.