تعيين محل كروموزومي ژن هاي كنترل كننده عملكرد مرتبط با صفات روزنه و برگ پرچم در گندم نان تحت شرايط تنش خشكي و بدون تنش با استفاده از لاين هاي جايگزين كروموزومي

Identification of chromosomes carrying genes controlling yield related to stomatal and flag leaf characteristics in wheat under non-stress and drought stress conditions, using chromosomal substitution

به منظور تعيين محل كروموزومي ژن هاي كنترل كننده عملكرد گندم درارتباط با صفات روزنه اي (تعداد و سطح روزنه هاي رويي و زيري) و ويژگي هاي برگ پرچم (طول، عرض و سطح)، يك سري كامل لاين هاي جايگزين شده كروموزومي كه در آن ها كروموزوم هاي گندم رقم تايمستين جايگزين كروموزوم هاي همولوگ رقم چاينيزاسپرينگ شده بودند، در قالب طرح بلوك هاي كامل تصادفي با سه تكرار در دو شرايط معمول و تنش آبي در گلخانه دانشگاه شهركرد مورد ارزيابي قرار گرفتند. تنش خشكي از مرحله غلاف رفتن شروع شد. در شرايط بدون تنش گياهان هر2- 4 روز يكبار آبياري گرديدند و در شرايط تنش آبي گياهان تا مرحله غلاف دهي مشابه شرايط بدون تنش و پس از آن هر4- 6 روز يكبار تا پايان رشد آبياري گرديدند. دوره هاي آبياري بر اساس دماي هوا و درجه روز رشد (GDD) دريافت شده مشخص گرديد. نتايج نشان داد كروموزوم هاي A 3 و B 7 در شرايط آبي و كروموزوم هاي A7 و B7 در شرايط تنش آبي داراي بيشترين ژن هاي موثر بر عملكرد بودند. تفاوت هاي معني داري بين لاين ها در صفاتي مثل اندازه برگ پرچم، فراواني روزنه ها، اندازه روزنه ها و عملكرد مشاهده شد. در شرايط تنش اندازه روزنه و برگ پرچم تاثير مثبتي ولي غير معني دار بر عملكرد داشتند در حاليكه در شرايط بدون تنش همبستگي بين تعداد روزنه ها و عملكرد مثبت اما غير معني دار بود. همچنين نتايج نشان داد در شرايط تنش كروموزوم هاي گروه هميولوگD بيشترين تاثير را روي اندازه برگ پرچم داشتند وكروموزوم هاي هميولوگ گروه A بيشترين تاثير را بر روي اندازه روزنه داشتند.

Identification of chromosomes carrying genes controlling yield production in bread wheat which are related to stomatal and flag leaf characteristics under non-stress and drought stress conditions, this experiment was executed using chromosome substitution lines series which chromosomes of Timstein variety were substituted with homologues chromosomes of Chinese Spring. Twenty one substitution lines were examined within a Randomized Complete Block Design with three replications under two irrigated and drought stress conditions in the greenhouse, Shahrekord University. Stress condition was started at booting stage. In non-stress condition plants were irrigated in a period of 2-4 days. In stress condition plants were irrigated like non-stress condition before booting stage and afterwards in a period of 4-6 days. Irrigation periods was done based on air temperature and growth degree day (GDD). The results showed that substitution lines significantly differed for all traits. Mean comparison of lines displayed that, chromosomes 3A, 7B and chromosomes 7A and 7B had the most effective genes expressing yield productivity in irrigated and stress conditions, respectively. Significant differences were found among substitution lines in terms of flag leaf size, stomatal frequency, stomatal size and yield. Positive but not significant correlation were found between stomatal size, flag leaf size and yield in stress condition while positive but not significant correlation were observed between stomatal frequency and yield in irrigated conditions. The results also showed that the chromosomes of D genome had the most effectiveness on flag leaf size in stress condition while chromosomes of A genome appeared with the most effects on the stomatal size.