ويژگي‌‌هاي كاريوتيپي گز روغني (Moringa peregrina (Forssk.) Fiori) در ايران

Karyotypic characteristics of Moringa peregrina (Forssk.) Fiori in Iran

گز روغني (Moringa peregrine (Forssk.) Fiori) يكي از گونه‌هاي با ارزش درختچه‌اي و فراموش شده‌‌ است كه در مناطقي از جنوب شرقي كشور ما رويش دارد و ارزش دارويي، صنعتي و غذايي زيادي براي آن ذكر شده‌است. به‌رغم اهميت زيادي كه اين گونه از منظرهاي مختلف دار،د تاكنون از نظر ويژگي‌هاي مختلف زيستي ازجمله ويژگي‌‌هاي كاريوتيپي مورد توجه كافي قرار نگرفته‌است. در اين تحقيق چهار جمعيت گياهي مختلف به همراه دو نمونه كشت بافتي از اين گونه مورد مطالعات كاريوتيپي قرار گرفته و ضمن اندازه‌گيري ابعاد كروموزومي برخي از آماره‌هاي موجود جهت سنجش تقارن كاريوتيپي نيز محاسبه شده و بر مبناي آنها جمعيت‌هاي مختلف اين گونه مورد مقايسه قرار گرفتند. اطلاعات كاريوتيپي بر مبناي دو مدل آشيانه‌اي و فاكتوريل تجزيه و تحليل شدند. در شمارش كروموزومي مشخص شد كه كليه فاميل‌‌ها و جمعيت‌‌ها داراي 28 كروموزوم بودند (28 =n2). تجزيه واريانس داده‌‌ها نيز نشان داد كه جمعيت‌هاي مورد مطالعه و كروموزوم‌هاي آنها از نظر تمامي ويژگي‌‌هاي كاريوتيپي با هم اختلاف معني‌داري در سطح 1% داشتند. در مواردي سلول‌هاي آنيوپلوييد نيز مشاهده گرديد. به‌طور كلي اين گونه داراي كروموزوم‌هاي ريزي است، به‌طوري كه ميانگين عمومي طول كروموزوم‌هاي جمعيت‌هاي مورد مطالعه بين 19/1 تا 1/2 ميكرون متغير بود. بيشترين طول ژنوم متعلق به جمعيت كشت بافتي كنشكي (2/51 ميكرون) و كمترين طول ژنوم متعلق به جمعيت گرهون‌ (3/33 ميكرون) بود. به عبارت ديگر، نمونه‌هاي كشت بافتي از نظر ابعاد كروموزومي در دسته‌هاي جداگانه و كاملاً متفاوت از ساير جمعيت‌هاي مطالعه شده قرار گرفتند. متقارن‌ترين كاريوتيپ را بر مبناي TF% جمعيت چانف از خود نشان داد (45%). نامتقارن‌ترين كاريوتيپ بر اين مبنا متعلق به نمونه كنشكي بود (41%). آماره DRL و فرمول كاريوتيپي نيز اين موضوع را تاييد نمود.

Moringa peregrina (Forssk.) Fiori is an important neglected plant species, with medicinal, industrial and nutritional values, growing in South-East part of Iran. In spite of its high importance in various points of views, the species is not paid enough attention regarding various biologic aspects such as karyotypic characteristics. Four plant populations as well as two tissue cultured samples of the species were used for karyotypic studies. Chromosome dimensions were recorded on which several statistics were estimated for karyotypic asymmetric comparisons on the mentioned plant populations and samples. The recorded karyotypic data were analyzed by nested and factorial statistic models. Chromosomes counting reviled the constant diploid karyotype with 2n=2x=28 chromosomes for all of the studied samples. Analysis of variance showed significant differences (?=1%) between the plant populations and samples based on the recorded karyotypic characteristics. Several anioploid cells were also recorded. It was concluded that the species contains small chromosomes, so that general chromosome means of the studied samples varied between 1.19 to 2.1 ?. The longest genome (51.2?) belonged to Kenshki sample which was tissue culture based sample. The shortest genome (33.3?) belonged to Garhoon plant population. In other words tissue culture based samples grouped in distinct classes compared to other studied plant populations. Chanf plant population showed the most symmetric karyotype (45%) based on TF%, whereas, Kenshki plant population revealed the most asymmetric karyotype (41%). DRL statistic and karyotype formula also clarified the mentioned symmetry conditions.