بررسي اثر استخراج تركيب‌هاي فنولي ميوه بلوط (Quercus branti var persica Lindl.) با حلال‌هاي مختلف بر فعاليت آنتي‌اكسيداني آنها در ثبات اكسيداتيو روغن آفتابگردان

Effects of phenolic compounds extraction from acorn fruit´s (Quercus branti var persica Lindl.) with different solvents on antioxidant activity in oxidative stability of sunflower oil

بلوط (Quercus branti var persica Lindl.) متعلق به خانواده Fagaceae و جنس Quercus مي‌‌باشد. ميوه بلوط از ديرباز كاربرد زيادي در طب سنتي داشته‌است و براي درمان بيماريهايي نظير اسهال، درد معده، بواسير، نرمي استخوان، كم‌خوني، سوختگي، اگزما و واريس مورد استفاده قرار مي‌گيرد. هدف از اين مطالعه استخراج تركيب‌هاي فنولي ميوه بلوط (Q. branti var persica) با سامانه‌هاي مختلف حلال و بررسي فعاليت آنتي‌اكسيداني آنها در ثبات اكسيداتيو روغن آفتاب‌گردان بود. تركيب‌هاي فنولي عصاره‌ها با حلال‌هاي متانول (80%)، اتانول (70%) و آب با روش غوطه‌وري استخراج و ميزان تركيب‌هاي فنولي آنها با روش فولين سيوكالتو اندازه‌گيري شد. جهت بررسي فعاليت آنتي‌اكسيداني، عصاره‌ها در 3 سطح غلظت 250، 500 و 1000 پي‌پي‌ام، BHA و BHT در دو سطح 100 و 200 پي‌پي‌ام و TBHQ با غلظت 200 پي‌پي‌ام به روغن آفتاب‌گردان بدون آنتي‌اكسيدان افزوده و نمونه‌ها به مدت 12 روز در گرمخانه با دماي C°70 نگه‌داري شدند. اثر محافظت‌كنندگي عصاره‌ها با اندازه‌گيري اعداد پراكسيد و تيوباربيتوريك اسيد در فواصل زماني مشخص مورد ارزيابي قرار گرفت. مقدار كل تركيب‌هاي فنولي در عصاره‌هاي آبي، اتانولي و متانولي به‌ترتيب 28/79، 49/138 و 96/183 ميلي‌گرم معادل تانيك اسيد در گرم عصاره بود. عدد پراكسيد نمونه شاهد از 23/26 به 88/328 ميلي‌اكي‌والان و عدد تيوباربيتوريك از 073/0 به 58/0 ميلي‌گرم در كيلوگرم رسيد. نمونه‌هاي روغن حاوي TBHQ بيشترين ثبات اكسيداتيو را طي روزهاي آزمايش داشتند. با افزايش غلظت عصاره، فعاليت آنتي‌اكسيداني افزايش يافت. البته از بين عصاره‌هاي فنولي نيز عصاره متانولي (500 و 1000 پي‌پي‌ام) بهترين عملكرد را داشت و بهتر از BHT قابل رقابت بود. ساير عصاره‌ها نيز با BHA و BHT در سطوح مختلف قابل رقابت بودند. بنابراين ميوه بلوط مي‌تواند به‌عنوان منبعي سرشار از تركيب‌هاي آنتي‌اكسيداني در صنايع دارويي و غذايي مورد توجه قرار بگيرد.

The species of oak, the Quercus genus, is classified into Fagaceae family. Acorns (Quercus branti var persica Lindl.) have been traditionally used for treatment of many diseases such as diarrhea, collywobbles, hemorrhoid, rickets, anemia, eczema and varix. The objective of this research was extraction of phenolic compounds with various solvents and determination of antioxidant activity of the extracts in oxidative stability of sunflower oil. Phenolic compounds were extracted with methanol (80%), ethanol (70%) and water and total phenolic content was measured by Folin-Ciocalteu method. Extracts of acorns at three different concentrations (250, 500 and 1000 ppm), BHA and BHT at two concentrations of 100 and 200 ppm and TBHQ at 200 ppm were added to the sunflower oil and all samples were kept at 70°c for 12 days. Protective effects of the extracts in stabilizing sunflower oil were tested by measuring peroxide and thiobarbituric acid values at definite time intervals. Total phenolic content of water, ethanolic and methanolic extracts were 79.38, 138.49 and 183.96 (mg tannic acid equivalent/gr dry extract), respectively. During the experimental period, the peroxide and thiobarbitoric acid values of the control samples were raised from 26.23 to 328.88 (meq peroxide/ kg oil) and 0.073 to 0.58 (mg malon aldehyde/kg oil) respectively. TBHQ showed the highest oxidative stability at all days of the experiment. Methanolic extracts (at 500 and 1000ppm concentration) was the best among other extracts and stronger than BHT. Also, other extracts at various concentrations were comparable with BHA and BHT at different levels.