ارزيابي ويژگي‌‌هاي نونهالي در گز روغن (Moringa peregrine (Forssk.) Fiori)با بررسي روابط بين صفات رويشي گياه

Assessment of seedling traits on Moringa peregrina (Forssk.) Fiori with analyzing vegetative characteristics interrelationships

گز روغن (Moringa peregrina (Forssk.) Fiori) يكي از گونه‌هاي مغفول از جنس مورينگاست كه در عرصه وسيعي از مناطق جنوب‌شرقي كشور ما رويش دارد. اين تحقيق با مطالعه ويژگي‌هاي نونهالي در 310 نهال گز روغن در پي بررسي روابط علت و معلولي اين صفات و تاثير احتمالي آنها بر قدرت رويش نهال، انجام گرديد. ازاين‌رو با جمع‌آوري بذر از روي 21 تك‌پايه‌ اين گونه از عرصه‌‌هاي جنوبي كشور تعداد زيادي نهال از هر پايه توليد شده و در شرايط گلخانه نگهداري شدند و پس از رشد و استقرار اوليه از برخي از ويژگي‌‌هاي رويشي نهال‌‌هاي استقرار يافته يادداشت‌برداري گرديد. داده‌ها در قالب طرح آماري كامل تصادفي تجزيه واريانس شدند تا اختلاف بين پايه‌هاي مادري ارزيابي گردد. با تاييد اختلافات معني‌دار بين پايه‌‌هاي بذرگيري شده، كليه همبستگي‌هاي دوگانه بين صفات تخمين‌زده شد. با انتخاب صفاتي كه در مدل رگرسيون چندگانه قرار گرفتند تجزيه علّيت انجام شد تا روابط مستقيم و غيرمستقيم صفات منتخب به‌عنوان صفات مستقل با ارتفاع گياه، به‌عنوان صفت وابسته بررسي شود. از تجزيه به مولفه‌هاي اصلي نيز در جهت ارزيابي ارتباط ويژگي‌هاي رويشي مورد نظر استفاده شد. براي دسته‌‌بندي و سنجش قرابت پايه‌‌هاي بذرگيري شده، مولفه‌‌هاي اول و دوم حاصل از تجزيه به مولفه‌‌هاي اصلي در مقابل هم پلات شدند و نتيجه آن با نتيجه حاصل از تجزيه كلاستر مقايسه شد. همه صفات با ارتفاع، حداقل در سطح 1% همبستگي مثبت و معني‌دار داشتند. تجزيه اثرهاي همبستگي دوگانه به اثرهاي مستقيم و غيرمستقيم نشان داد كه برخي از صفاتي كه همبستگي مستقيم و مثبت با ارتفاع نهال دارند به صورت غيرمستقيم و از طريق ساير صفات بر ارتفاع نهال اثر منفي مي‌‌گذارند. همينطور صفاتي نظير عرض برگچه كه همبستگي دوگانه مثبت با ارتفاع نهال نشان داد، داراي اثر مستقيم منفي بر اين صفت بود.

Moringa peregrina (Forssk.) Fiori is one of the neglected Moringa species which is growing in a wide area of southeast part of Iran. The research was carried out by studying seedling growth parameters on 310 Moringa peregrina seedlings to investigate interrelationship between the growth parameters and their possible effects on seedling growth. Therefore, seed was collected from 21 single plants of the species across its habitats in southeast part of the country. Seedlings were grown in greenhouse conditions on which several seedling growth parameters were recorded after seedling establishment. The recorded data were analyzed based on completely randomized design model to assess the differences between the mother plants. To confirm the differences between the sampled single trees, all the possible paired correlation coefficients were estimated. To select the parameters specified by multiple regression analysis, path analysis was performed to investigate the direct and indirect relations between the independent parameters and plant height as the dependent parameter. Principal components analysis was also used to assess the interrelationship between the growth parameters. To classify the progenies of the single plants, the first and second components of the analysis were plotted and the results of the plot were compared to the results of cluster analysis. All the recorded traits showed a significant positive correlation with seedling height. Dividing the phenotypic correlation to the direct and indirect effects revealed that several traits affect the dependent parameters positively direct and negatively indirect, through other recorded growth parameters. Traits such as leaflet width with a positive simple correlation to the seedling height, showed a negative direct effect on the dependent parameter.