بررسي اثر تاريخ كاشت بر روند و شاخص‏هاي فيزيولوژيكي رشد ارقام نخود ديم (Cicer arietinum L.) دركرمانشاه

The study of the effect of sowing time on growth trend of chickpea (Cicer arietinum L.) varieties in kermanshah dry farming cultivation

براي بررسي روند رشد در سه رقم نخود ديم، آزمايشي به صورت كرت‏هاي يكبار خرد شده در قالب بلوك‏هاي كاملاً تصادفي، در چهار تكرار در ايستگاه تحقيقات كشاورزي ماهيدشت كرمانشاه انجام شد. در اين آزمايش از دو عامل رقم و تاريخ كاشت استفاده شد كه عامل رقم در سه سطح شامل ارقام ‏و ژنوتيپ‏هاي ILC482‏، هاشم(FLIP 84-48 C) و آرمان به ‎عنوان عامل اصلي و عامل تاريخ كاشت نيز در سه سطح شامل20 آبان‏،20 آذر و20 اسفند كه به ‏عنوان تيمار فرعي در نظرگرفته شدند. نتايج تحقيق نشان داد با تاخير در كاشت (بهاره) وزن خشك اندام‏هاي هوايي كاهش يافت‏. از نظر ماده‏ي خشك برگ، ژنوتيپ ILC 482 درتاريخ كاشت 20 آذر نسبت به ساير ارقام برتري نشان داد. همچنين بيش‏تر ماده خشك ساقه با 8/4 گرم متعلق به ژنوتيپ FLIP 84-48 C و تاريخ كاشت 20 آبان بود. به طوركلي بيش‏ترين وزن خشك كل بوته با 6/12 گرم ‏مربوط به تاريخ كاشت 20 آبان و رقم آرمان بود. بررسي شاخص سطح برگ در ارقام مختلف نشان داد، بيش‏ترين شاخص سطح برگ با 1/3 متعلق به ژنوتيپ FLIP 84-48 C بود‏. هم‏چنين با تاخير در كاشت شاخص سطح برگ نيز كاهش يافت به طوري كه بيش‏ترين مقدار آن در تاريخ كاشت 20 اسفند معادل 4/2 بود. بيش‏ترين سرعت رشد گياه (CGR) در تاريخ كاشت 20 آبان مربوط به رقم آرمان و معادل 8/21 گرم در متر‏مربع در روز بود. بيش‏ترين مقدار سرعت رشد نسبي ‏‏ (RGR)‏گياه متعلق به ژنوتيپ FLIP 84-48 C و كم‏ترين آن مربوط به رقم آرمان بود. از نظر سرعت رشد نسبي گياه‏، تاريخ كاشت 20 اسفند نسبت به ساير تاريخ‏هاي كاشت برتري نشان داد‏، در اين شرايط بيش‏ترين مقدار صفت ذكر شده 67% گرم در گرم در روز بود.

To evaluate the growth trend‏ of three chickpea varieties, this experiment was conducted at field experiment of Mahidasht near Kermanshah. This experiment was carried out in randomized complete block design in four replications in spilt plot arrangement. The main factor was planting date and variety was considered ‏ as a subplot factor. Varieties included ‏ILC482, Hashem (Flip84-48 C) and Arman. And sowing time was November 11(Autumn), December 11(Winter) and March 11(Spring). For studying and surveying the chickpea growth trend once in fifteen days after becoming green to getting physiological takes action for sampling ‏ near each plot in surface is equivalent to 0.125 m2 after every sampling in the proporting of measuring physiological indexes such as dry matter accumulation, leaf area index, crop growth rate, relative growth rate were taken action. With delaying in planting (Spring) the weight of dry Shoots decreased. In the riew of dry matter accumulation of leaf , ILC482 had preference over the other varieties in December 11 and the highest dry matter accumulation of stem with 4.8 g in November 11 belonged to Hashem (FLIP 84-48C)‏‏, generally the greatest weight of dry total plant weight with 12.6 g related to November 11 in Arman variety. Studying the Leaf Area Index in different variety Showed that the greatest Leaf Area Index with 3.1 belonged to Hashem (FLIP 84-48C). Delaying in sowing time , decreased Leaf Area Index too, so that the least amount of this character with 2.4 was shown in March 11. The greatest amount of CGR belonged to Arman variety in November 11. The maximum and minimum amount of RGR belonged to Hashem (FLIP 84-48C) and Arman variety and in different sowing time, the greatest RGR belonged to March 11, at this situation maximum amount of mentioned character was 67% g.g.day.