بررسي بهره‌وري اقتصادي مصرف آب در استان گلستان

Evaluating Economic Productivity of Water Use (Case study: Golestan province)

آب يكي از مهمترين منابع توليد در كشاورزي محسوب مي‌شود. اهميت اين نهاده در كشور ايران به دلايل محدوديت منابع از يك طرف و كم بودن راندمان آبياري و هدررفت بخش عمده‌اي از منابع آب از طرف ديگر دوچندان مي‌باشد. در اين تحقيق سعي شده تا با بررسي يكي از پارامترهاي مهم مصرف آب در بخش كشاورزي يعني بهره‌وري اقتصادي آب در شرايط موجود در منطقه استان گلستان در مورد برخي از محصولات مهم اين منطقه از جمله پنبه، كلزا، سويا و برنج بررسي و ارزيابي شود. در اين راستا از شاخص ارزش ناخالص ايجاد شده به ازاي هر واحد مصرف آب استفاده شد. در اين مطالعه علاوه بر محاسبه شاخص‌ مذكور، با رويكرد جديدي مناطق مختلف رتبه‌بندي، ارزشيابي و مقايسه شدند كه در مطالعات مشابه ديده نشده است. نتايج تحقيق نشان مي دهد كه بيشترين ميزان بهره‌وري اقتصادي آب براي محصول پنبه آبي در گنبد كاووس به ميزان 13496، براي محصول كلزاي آبي در آق قلا به ميزان 562، براي محصول سوياي تابستانه آبي در مينودشت به ميزان 394، براي محصول برنج دانه بلند مرغوب در مينودشت به ميزان 2108، براي محصول برنج پرمحصول در علي آباد به ميزان 988 و براي محصول برنج دانه متوسط مرغوب در كلاله به ميزان 960 تومان بر هر متر مكعب آب بوده است. بر اساس اين نتايج، در مجموع بالاترين رتبه ميزان بهره‌وري اقتصادي آب به ترتيب به مناطق مينودشت، كلاله و علي‌آباد و كمترين آن به مناطق گنبدكاووس، كردكوي و آزادشهر اختصاص دارد.

Water is one of the most important resources in agriculture. Its scarcity and low irrigation performance in Iran makes it more important. In this study, economic productivity of water use in Golestan province was evaluated for selected irrigated crops including cotton, canola, summer soybean, and rice. To this end, the gross benefit per unit water use was determined as an index. Furthermore, a new approach in ranking and evaluating the regional productivities was adopted. The results showed that the highest economic productivity in water use of irrigated cotton in Gonbad-e-Kavous was 13496 Toman/m3, irrigated canola in Ag-Ghala with 562 Toman/m3, irrigated summer soybean in Minudasht with 394 Toman/m3, high yield long seed rice in Minudasht with 2108 Toman/m3, high yield rice in Ali-Abad with 988 Toman/m3, and medium yield long seed rice in Kolaleh with 960 Toman/m3. Based on the results, Minudasht, Kalaleh, and Aliabad regions had the highest overall economic productivity in water use, while Gonbad-e-Kavous, Kordkuy and Azadshar regions had the lowest.