تلقيح مصنوعي و وضعيت نسب مولود حاصل از آن در تاملات انديشمندان فقه و حقوق

In Vitro Fertilization and the Question of the Born Infantʹʹs Relatedness in the View of Jurists and Lawyers

تلقيح مصنوعي، يكي از پديده‏هاي شگفت دنياي مدرن است. با توجه به اينكه اين بحث به‏طور خاص در زمره مباحث كتب فقهي فقهاي متقدم مطرح نشده است، مي‏تواند منشا ايجاد مسايل مختلف فقهي و حقوقي باشد. هرچند در آغاز، برخي از اربابان ساحت فقه قايل به ممنوعيت مطلق در همه صور تلقيح مصنوعي بوده‏اند، يا بعضي ديگر از مراجع معظم تقليد در مقام افتا، حتي تلقيح نطفه زوج به زوجه شرعي و قانوني خود را محل تامل و اشكال مي‏دانستند، اما با به رسميت شناختن اين مسيله به جواز از سوي برخي ديگر از صاحبان افتا، و شرعي و قانوني دانستن نسب اطفال ناشي از تلقيح مصنوعي، اختلافات نظري عديده‏اي به وجود آمد كه ديدگاه‏هاي جديدي را مطرح كرد و به بازخواني بيانات شرعي پرداخته شد. بررسي‏ها نشان مي‏دهد با وجود مخالفت پاره‏اي از فقيهان و صاحب‏نظران، دلايل استنادي به‏لحاظ نظري براي اثبات مدعا تمام نيست و همه صور تلقيح مصنوعي، فاقد منع شرعي است. قول به جواز در انواع آن، كه مطابق با نظر برخي از مراجع معظم تقليد همچون آيت‏اللّه خامنه‏اي است، قابل دفاع به نظر مي‏رسد. همچنين با مطمح‏نظر قرار دادن مصالح كودكان متولد از تلقيح مصنوعي، و مشروع و قانوني دانستن نسب اين كودكان در همه اشكال تلقيح، مي‏توان گام بزرگي در راستاي رفع تبعيض و جلوگيري از مشكلات بعدي در جامعه اسلامي برداشت.

In vitro fertilization is one of the remarkable phenomena in the modern world. Since was issue has not the special concern of earlier jurists, it can cause different jurisprudential (fiqh) and legal problems. Although at the beginning some scholars of jurisprudence were against all kinds of in vitro fertilization and some authorities of imitation considered artificial fertilization (introducing the sperm of the husband into the female animal of his wife) as problematic and precautionary, the notion of recognizing in vitro fertilization and considering the born infants legitimate provoked much dispute, which paved the ground for proposing new views and reconsidering legal decrees. The studies show that although some jurists and scholars are against in vitro fertilization, the evidence which they give to support their claim are theoretically insufficient, and, to them, all kinds of in vitro fertilization lack legal prohibition. The permission of all kinds of in vitro fertilization according to the view of some authorities of imitation, such as Ayatollah Khamenei, seems defendable. Furthermore, Taking into consideration the interests of the infants born by fertilization and recognizing them as legal children can be a great step towards eliminating discrimination against these infants and preventing future problems in Islamic society.