بررسي غلظت برخي عناصر غذايي و عملكرد گياه ذرت با كاربرد سطوح مختلف لجن فاضلاب و كود شيميايي در سه بافت يك خاك آهكي

Investigation of Some Nutrients Concentration and Corn Yield with Application of Different Sewage Sludge Levels and Chemical Fertilizer in Three Textural Classes of a Calcareous Soil

لجن فاضلاب به‌عنوان يك منبع عناصر غذايي مورد نياز گياه در بسياري از كشور ها، جهت توليد گياهان زراعي مورد استفاده قرار مي‌گيرد. به‌منظور بررسي اثر كاربرد لجن فاضلاب در مقايسه با كود شيميايي، بر عملكرد و غلظت برخي عناصر غذايي پر مصرف و كم مصرف در گياه ذرت، آزمايشي در شرايط گلخانه به‌صورت فاكتوريل در قالب طرح كاملاً تصادفي با سه تكرار انجام شد. عامل اول شامل لجن فاضلاب (0، 10، 20، 40، و 80 گرم در كيلوگرم خاك) و عامل دوم بافت خاك (لوم رسي، لوم شني و شني) بود. يك تيمار كود شيميايي نيز جهت مقايسه با اثر كاربرد سطوح لجن فاضلاب بر رشد و تركيب شيميايي ذرت استفاده گرديد. جهت مقايسه سطوح لجن فاضلاب كاربردي (فاكتور اول) با تيمار كود شيميايي در هر بافت خاك از يك طرح كاملا تصادفي با شش تيمار و سه تكرار استفاده شد. نتايج نشان داد كه افزودن لجن فاضلاب، عملكرد خشك ذرت را در همه بافت‌هاي خاك به‌طور معني داري افزايش داد. كاربرد لجن فاضلاب سبب افزايش معني‌دار غلظت نيتروژن، فسفر، آهن، روي، مس و منگنز در اندام هوايي ذرت گرديد و نشانه‌هاي كمبود اين عناصر مشاهده نشد. غلظت عناصر غذايي در ذرت، حتي در سطوح بالاي كاربرد لجن فاضلاب به‌حد سميت نرسيد و غلظت كادميم و سرب در اندام هوايي گياه كم و قابل اندازه گيري نبود. با توجه به‌كمبود عناصر غذايي در خاك‌هاي آهكي به‌خصوص آهن و روي، كاربرد لجن فاضلاب مي‌تواند به‌عنوان گزينه‌اي جهت جبران كمبود اين عناصر باشد. به‌طور كلي كاربرد لجن فاضلاب در افزايش غلظت عناصر غذايي و عملكرد خشك گياه ذرت برتر از كود شيميايي بود. قبل از هر گونه توصيه كاربرد لجن فاضلاب، نتايج اين تحقيق بايستي در شرايط مزرعه نيز تاييد گردد.

Sewage sludge (SS) as a source of required plant nutrients has been utilized in many countries for crops production. for investigation of SS application affect in compared to chemical fertilizer treatment (F), on dry matter yield (DMY) and concentration of some macro and micro nutrient in corn, a greenhouse experiment (5 × 3 factorial) arranged in a completely randomized design with three replicates was conducted. The first factor included SS levels (0, 10, 20, 40 and 80 gr kg-1 soil) and the second factor was soil textural classes (clay loam, sandy loam and sandy). A chemical fertilizer treatment was also used to compare its affect with that of SS application levels on growth and chemical composition of corn. For comparison of applied SS levels (one factor) with chemical fertilizer treatment in each soil textural classes was used from a completely randomized design with six treatment and three replicates. The results indicated that addition of SS significantly increased DMY of corn in all textures. Application of SS significantly increased N, P, Fe, Zn, Cu and Mn concentration in corn aerial parts and nutrients deficiencies symptoms disappeared. Nutrients concentrations in corn plants did not reach to toxic levels even at high rates of SS application and concentration of Cd and Pb were negligible and not detectable in shoot corn. Based on nutrient deficiency in calcareous soils especially Zn and Fe, application of SS for contrasting with shortage of these elements can be effective way to eliminate these nutrients shortage. In general, application of SS was superior to chemical fertilizer treatment in increasing concentration of nutrients and DMY of corn. Prior to any SS recommendations the results of this experiment needs to be verified under field conditions.