تاملي بر كتاب قانون مدني در نظم حقوقي كنوني

A Review on "Civil Law in Current Legal System"

بحث تنقيح قوانين و مقررات، از مباحثي است كه درحال حاضر محافل علمي را بيش از پيش به خود مشغول كرده؛ و يكي از مباحث مهم تنقيح قوانين و مقررات، بررسي و تشخيص«نسخ ضمني» مصوبات است. در اين مقاله به گوشه‌هايي از مبحث نسخ (آن هم نه نسخ و تغييرات ضمني، بلكه نسخ و تغييرات صريح)، اكتفا مي‌شود. شايد تصور شود كه نسخ، اصلاح و الحاق صريح معلوم است و نيازي به بيان آن نيست، اتفاقاً در اين تحقيق، دايره بحث، بيشتر پيرامون همين موضوع دور خواهد زد و از بحث درباره نسخ ضمني كه بعضاً‌ ممكن است پيرامون آن اختلاف‌نظرهايي وجود داشته باشد، پرهيز شده است. نگراني هميشگي حقوقدانان، نسخ يا تغييرات ضمني قوانين و مقررات است؛ ولي به‌نظر مي‌رسد با مشاهده كُتبي از اين قبيل بايد نگران نسخ يا تغييرات صريح نيز بود. در كتاب مورد بررسي با عنوان قانون مدني در نظم حقوقي كنوني (كاتوزيان، 1377) ايرادات عديده‌اي ازجهت شكلي (و بعضاً ماهوي) وجود دارد. آنچه در اين مقاله به آن اشاره مي‌شود، مصوباتي است كه قبل از چاپ اول يا چاپ‌هاي مجدد كتاب مذكور، به‌طور صريح نسخ يا اصلاح و در مواردي با الحاق و تفسير مواجه شده‌اند. يكي از نمونه‌هاي بارز اين مصوبات، آيين‌نامه اجرايي قانون زمين‌شهري مصوب 15/4/1367 است. اين آيين‌نامه اجرايي كه بيش از 26 صفحه از چاپ اول و بيش از24 صفحه از چاپ هجدهم كتاب مورد بحث را به خود اختصاص‌داده، به‌موجب ‌ماده40 آيين‌نامه اجرايي قانون زمين‌شهري مصوب‌24/3/1371 به‌طورصريح نسخ شده است. شايان ذكراست كه آيين‌نامه اجرايي مذكور كه شش سال قبل از چاپ جلد اول كتاب (تابستان 1377) به‌طور صريح منسوخ بوده است، تا چاپ هجدهم (تابستان 1387) آن كتاب نيز همچنان به‌چشم مي‌خورد.

Expurgation of rules and regulations is one of the issues which academic societies are increasingly interested in. One of the categories in the field is examination and identification of the "implied abrogation" of the approved laws. In this article, we try just to discuss some aspects of abrogation (not implicit abrogation and changes but explicit abrogation and changes). You may think that abrogation, modification and explicit annexation are clear and there is no need to discuss them. However, in this article it is tried to discuss such issues and not the implied abrogation which there may be some disagreements upon. Jurists’ main concern is the implied abrogation or changes of rules and regulations. However, books like this one makes us also concerned about explicit changes and abrogation. In this book there are a lot of faults both in content and form. In this article, we discuss the approved laws which have been explicitly abrogated, modified and in some cases underwent annexation and interpretation before the first or later publications of the above mentioned book. One of the examples of these approved laws is the executive regulation about urban land approved in 6/7/1988.This executive regulation which was more than 26 pages in the first publication and 24 pages in 18th publication is explicitly abrogated according to article 40 approved in 14/5/1992. It should be noted that this executive regulation was explicitly abrogated 6 years before the first publication of the book in 1998, but you can find it even in the 18th publication in 2008.