اهميت تاريخي و نقد ترجمه مجمع‌الخواص

Majmaʹʹ-ol-Khavas, Sadeqi-Beik Afshar: Reviewing

تذكره ادبي مجمع‌الخواص‌‌ را صادقي بيگ افشار، نگارگر برجسته عهد صفوي، در سال 1016 ق به زبان تركي نگاشت و در سال 1327 دكتر عبدالرسول خيام‌‌پور، استاد دانشگاه تبريز، آن را تصحيح و به فارسي ترجمه و منتشر كرد. اين تذكره اطلاعات گران‌سنگي درباب وضعيت ادبي حاكم‌بر گروه‌‌هاي اجتماعي ترك و تاجيك ايران آن روزگار ارايه مي‌‌دهد. هم‌چنين رونق ادبيات و هنر در نزد شاهان، شاهزادگان، و اركان حكومت صفوي و برخي از سلاطين و شاهان عثماني و گوركاني و خان‌هاي اوزبك در آيينه مجمع‌الخواص‌‌ مشاهده مي‌شود. صادقي بيگ در تبريز به دنيا آمد و هنر نگارگري را در نزد استادان اين هنر آموخت. جريان حوادث سياسي موجب حضور او در تختگاه‌‌هاي قزوين و اصفهان شد، ازاين‌رو با بسياري از اعاظم سبك تبريز، قزوين، و اصفهان ارتباط يافت و نام و سرگذشت برخي از آنان را به‌سبب طبع شعريشان در مجمع‌الخواص‌‌ گرد آورد. اين مقاله بر آن است تا علاوه‌بر تبيين اهميت اين تذكره در تاريخ‌نگاري عصر صفوي، برخي از كاستي‌‌هاي ترجمه آن را به نقد بگذارد. كليدواژه‌ها

Literary biography of Majmaʹ-ol-Khavas was written in 1016 (lunar/hijri) in Turkish, by Sadeqi-Beik Afshar, prominent writer in Safavid era, and in 1327 solar/hijri (1949) was edited and translated into Persian by Dr. Abdol Rasul Khayam Pour, a professor in Tabriz University. This biography provides us with very precious information about literary situation in Turk and Tajik communities of Iran at that time. Furthermore, flourishing of literature and art and their importance among kings, princes, and governors of Safavid emperor, and some of the kings and tribal chiefs of Ottoman, Gurkani , and Uzbak are reflected in Majmaʹ-ol-Khavas. Sadegi beik-Afshar was born in Tabriz, and studied painting. Due to flow of political events he went to Qazvin and Isfahan, and got acquainted to many of outstanding Artists of Tabriz, Qazvin and Isfahan schools of painting. He also mentioned names and biography of some of these painters in Majmaʹ-ol-Khavas due to their poetic nature. Not only does this article aim at providing an explanation of the importance of this book in historiography of Safavid era, but also it tries to criticize some shortcomings of its translation.