سير تاريخي و مباني فلسفي تفكر نقل‌گرايي و نقد آن

Historical Development and Philosophical Bases of Traditionalism and its Criticism

اگرچه اصطلاح نقل‌گرايي به معناي تمسّك به متن كتاب و روايات امري مطلوب و راهگشا براي هدايت و سعادت در حيات دنيوي و اخروي بشر است اما نقل‌گرايي به معناي نفي عقلانيت از عرصه فهم ديني در هر دوره نمودها و جلوه‌هاي گوناگوني داشته و اين ديدگاه در دوره‌هاي مختلف در علوم گوناگوني چون فقه، كلام و حديث ظهور داشته است. به ديگر سخن، مفهوم نقل‌گرايي در پژوهش حاضر مفهومي عام از ضديت با عقل در حوزه معرفتي ـ كلامي و فقهي ـ عملي است. رويكردي كه هم در عرصه فقهي و هم در عرصه معرفتي سعي در تسري فهم ظاهرگرايانه و سطحي در عرصه دين دارد كه عاملي مهم در تفسير شخصي و سليقه‌اي از دين است. پژوهش حاضر در پي آن است تا سير تاريخي چگونگي تنزل دين از جايگاه معرفتي به جايگاه تاريخي و صرفاً ايماني را در نتيجه تفكر ظاهرگرايي بررسي و آن را نقد كند.

Although traditionalism in the sense of adherence to the Holy Qurʹ?n and Traditions is a way to guidance and happiness in this world as well as in the hereafter, traditionalism in the sense of refuting the role of reason in reaching religious understanding has expressed itself at different times under different names in various sciences such as jurisprudence, theology and Hadith. The present research treats traditionalism as a concept that is generally in contradiction with reason in epistemic-theological and juristic-practical fields. It is an approach that tries to present a shallow and literal understanding of Islam – understanding of some kind that paves the ground for an idiosyncratic or individualistic understanding of religious texts. The present study aims at scrutinizing and evaluating traditionalism as a development of how Islam was separated from its epistemic dimension and was eventually reduced to an historical phenomenon and mere fideism.