جايگزيني اسلوبمند منابع فسيلي با زيست توده: يك ضرورت راهبردي

Methodical Substitution of Fossil Resources by BiomassA Strategic Requirement

منابع فسيلي، با وجود سودمندي هاي بسيار، تجديد ناپذير و رو به زوال اند و بديهي است كه براي آنها بايد جداً به فكر جايگزين مناسب بود. از ميان جايگزين هاي ممكن، مناسب ترين منبعي كه هم انرژي و هم ماده به دست مي دهد، زيست توده است. زيست توده، مجموعه مواد آلي خام تجديدپذير و بي زوال است كه سالانه بالغ بر 400 هزار ميليون تن در زمين توليد مي شود و قسمت اعظم آن را پليمرهاي طبيعي تشكيل مي دهند. جايگزيني اسلوبمند و تدريجي منابع فسيلي با زيست توده و احداث حساب شده زيست پالايشگاه هاي هم بسته )كه خود نيز مستلزم گسترش كشاورزي و توليد مواد غذايي راهبردي است( و توليد، مصرف و صادرات فراورده هاي زيست پالايشگاهي از جمله زيست سوخت ها، نه يك انتخاب بلكه يك ضرورت قطعي راهبردي به نظر مي رسد. از جمله دلايل مهم اين ضرورت، مسيوليت انسان در برابر سلامتي و محيط زيست خود، تامين اشتغال و امنيت غذايي مردم و توسعه پايدار است. حركت در اين راستا، ابتدا با زيست سوخت ها )زيست اتانول و سپس زيست ديزل( در برزيل آغاز شد. ولي، تنها كمتر از دو دهه است كه علاوه بر آن، توجه اكثر كشورها به طور فزاينده اي به مواد شيميايي زيستي معطوف شده است. پژوهش هاي گسترده اي با بودجه هاي پژوهشي كلان )كه عمدتاً توسط دولت ها و شركت هاي بزرگ نفتي تامين مي شود( در ارتباط با تهيه مواد شيميايي از منابع زيست توده در دنيا در حال انجام است. نتايج بعضي از اين پژوهش ها به توليد صنعتي هم رسيده است و ما شاهد احداث روزافزون مجتمع هاي توليد مواد شيميايي جديد يا سنتي پرمصرف به روش هاي جديد با استفاده از اين منابع هستيم. فرايندهاي تبديل مي توانند ميكروبي، زيستك?اتاليزي )آنزيمي( و شيميايي باشند. سرمايه اوليه احداث واحدهاي جديد براي فرايندهاي تبديل زيستي، در حدود نصف سرمايه اوليه لازم براي احداث واحدهاي مبتني بر فرايندهاي پتروشيميايي است. در حال حاضر، اين فرايندهاي جديد در حال بهينه سازي هستند تا مزيت و صرفه اقتصادي بيشتري پيدا كنند. در ايران نيز در سال هاي اخير، رويكردهايي در اين حوزه به چشم مي خورد، اما اين رويكردها فاقد انسجام، حمايت و سرعت كافي بوده است.