بررسي مواد تشكيل‌دهنده‌ي اسانس دانه‌ها و برگ Rhus coriaria L.

Chemical Components of the Essential Oil from Fruits and Leaves of Rhus coriaria

مقدمه: ميوه‌هاي سماق به عنوان چاشني در غذاهاي ايراني استفاده مي‌شود. اين ميوه‌ها مصرف دارويي سنتي نيز دارند. تاكنون اسانس حاصل از اندام‌هاي گياه سماق مورد بررسي قرار نگرفته، نظر به اهميت گياه و مصرف اسانس‌ها در صنايع تصميم به آناليز اسانس آن گرفته شد. هدف: شناسايي و تعيين درصد مواد تشكيل‌دهنده اسانس دانه‌ها و برگ سماق. روش بررسي: برگ‌ها و ميوه‌هاي گياه سماق با روش تقطير با آب اسانس‌گيري و جداگانه به دستگاه GC/MS تزريق شدند. روش شناسايي اجزاي اسانس‌ها ضرايب بازداري، تطبيق طيف‌هاي جرمي مواد اسانسي با مرجع و توجه به گزينه‌هاي پيشنهادي دستگاه بود. نتايج: بازده اسانس‌گيري از هر دو اندام برگ و ميوه سماق حدود 2/0 درصد بود و هر دوي اين اسانس‌ها زرد رنگ بودند. 65 ماده در برگ‌ها و 54 ماده در ميوه‌ها شناسايي شدند. ماده عمده در هر دو اسانس‌ها سزكويي‌ترپن بتا - كاريوفيلن بود. بقيه اجزاي عمده برگ، كاريوفيلن اكسايد، سمبرن و آلفا - هومولن؛ و در ميوه، سمبرن، ترانس- ترانس 2، 4- دكادينال و آلفا- ترپينيول بودند. بحث: برگ و ميوه‌ي درخت سماق داراي اسانسي است كه به روش تقطير با آب قابل استخراج بوده و اسانس‌هاي مذكور به روشGC/MS قابل شناسايي و تعيين مقدار هستند. ماده عمده در هر دو اسانس‌ها يكسان هستند (بتا - كاريوفيلن). نتيجه‌گيري: نتايج اين پژوهش با مطالعه ساير محققين روي همين گياه در كشورهاي ديگر مطابقت دارد. كاريوفيلن و سمبرن كه در نمونه‌هاي ما به عنوان ماده عمده بوده در مطالعه ساير محققين نيز به عنوان مواد عمده اسانس سماق شناسايي شده است.

Background: Rhus coriaria was growth in some areas of Iran. Fruit powder is used as a flavor in foods. Fruits are used as traditional drug, too. Some researches have isolated some phytochemicals from thye herb. There isn’t any report about identification of the essential oil of this plant. Objectives: Identification of the essential oil of seeds and leaves from Rhus coriaria. Methods: The essential oil of frits and leaves from R. coriaria was obtained by hydrodistillation, separately. The oils were analyzed by GC/MS. Method of identification was based on comparison of mass spectra with standard and using of retention indices. Results: Yields of essential oil extraction from both leaves and fruits of sumac were about 0.2%. 65 Components in leaves and 54 components in fruits were identified. Major component of the oils was B-caryophyllene (32.2% in leaves and 20.2% in fruits). Other major components in leaves are caryophyllene oxide, cembrene and ?–humulene in leaves; and cembrene, (E, E) 2, 4-decadienal and ?–terpineol in fruits. Discussion: The sumac leaves and fruits have essential oil which extractable by hydrodistillation and the essential oils are identifiable and determinable by GC/MS technique. The major components of both essential oils are identical. Conclusion: The result of our study is the same of other researchers on the plants in other countries. B – caryophyllene and cemberene which identified as major components in our samples, had identified in other research as major components of sumac essential oil, previously.