حلقه هاي سنجه رسوب رگبار در حوزه آبخيز چهل گزي سد قشلاق

Storm-wise rating loops in Chehelgazi watershed of Gheshlagh dam

فرسايش خاك و توليد رسوب حوزه ها از محدوديت هاي اساسي در دستيابي به كاربري اراضي پايدار و حفظ كيفيت آب در آبراهه ها، درياچه ها و ديگر منابع آب به شمار مي روند. عدم وجود اطلاعات كافي در خصوص چگونگي توليد رسوب طي رگبارها در حوزه هاي آبخيز از عمده مشكلات موجود در موفقيت پروژه هاي حفاظت آب و خاك است. از اين رو تحقيق حاضر به منظور تهيّه و تحليل حلقه هاي سنجه رسوب در حوزه آبخيز چهل گزي سد قشلاق در استان كردستان انجام شده است. براي دستيابي به اهداف تحقيق حلقه هاي سنجه رسوب 11 رگبار از پاييز 1385 لغايت بهار 1386 تهيه و تحليل شد. براي انجام تحقيق حاضر پس از تعيين ايستگاه هيدرومتري در انتهاي رودخانه چهل گزي، در طول هر رگبار سرعت آب و بلافاصله نمونه برداري از آب و رسوب به روش انتگراسيون عمقي در فواصل زماني نيم ساعته در طول يازده رگبار صورت گرفت. با انجام تجزيه و تحليل نمونه ها در آزمايشگاه ميزان رسوب هر رگبار به دست آمده و با استفاده از نرم افزارهاي SPSS و Excel بررسي شد. نتايج نشان داد كه حلقه هاي سنجه رسوب در تمامي رگبارهاي مورد بررسي از شكل پادساعت گرد تبعيت كرده اند. اين موضوع دلالت بر وقوع اوج رسوب نمود در رگبارهاي مورد مطالعه با دوام 88 تا 273 دقيقه به طور متوسط 5/1 تا 2 ساعت بعد از اوج آب نمود هر رگبار بوده و هم چنين منبع توليد رسوب در بالادست آبخيز تشخيص داده شد.

Soil erosion and sediment yield from watersheds are key limitations for achieving sustainable land use and maintaining water quality in streams, lakes and other water bodies. Studying soil erosion process and sediment yield and evaluation of dominant factors on erosion is therefore considered as one of the fundamental tasks in proper management of watershed resources. Insufficient information regarding the sediment yield during storms is also one of the old issues which mainly causes failure of soil and water conservation projects. In this research, development and analyzing rating loops of Chehelgazi watershed of Gheshlagh dam were investigated. To achieve the study purposes, the rating loops of 11 storm events from winter 2006 to spring 2007 were investigated. The sediment samples were taken immediately after measuring flow velocity with half an hour interval through intergration method for 11 storm events. The sediment yield was then determined for each study storm through laboratory analysis and applying SPSS13 and Excel software packages. The results of the study revealed that the rating loops in all storms followed the anticlock shape. This indicated that the entire sediment graphs with duration of 88 to 273 minutes in advance with an average interval of 1.5 to 2h preceded the hydrographs and also existence of sediment yield source in upstream parts of watershed.