ارزيابي تحمل برخي گياهان زراعي به بقاياي علف كش تري بنورون متيل (گرانستار) در خاك

Evaluation of Some Crops Tolerance to Granstar (Tribenuron methyl) Herbicide Soil Residual

تري بنورون متيل با نام تجاري گرانستار يكي از مهمترين علف كش هاي سولفونيل اوره ها مي باشد كه دركنترل علفهاي هرز مزارع گندم ايران كاربرد زيادي دارد. پايداري نسبتاً زياد اين علفكش ها در خاك از مهمترين مشكلات زيست محيطي و زراعي مرتبط با كاربرد آنها است. به منظور ارزيابي حساسيت هفت گياه زراعي عمده به بقاياي علف كش گرانستار در خاك آزمايش زيست سنجي در زمستان 1388 به صورت فاكتوريل در قالب طرح آماري كاملا تصادفي در سه تكرار در گلخانه تحقيقاتي دانشگاه فردوسي مشهد انجام شد. عوامل مورد بررسي شامل گياهان زراعي (نخود، عدس، لوبيا، گوجه فرنگي، ذرت، كلزا و چغندرقند ) و بقاياي شبيه سازي شده علف كش گرانستار در خاك (0، 00009/0، 0002/0، 0004/0، 009/0 ، 001/0، 002/0 ، ميلي گرم در كيلوگرم خاك) بودند. براي تحليل نتايج آزمايش، يك هفته پس از ظهور گياهان، درصد سبز شدن آنها تعيين و درصد بقا و مقدار ماده خشك اندام هاي هوايي و ريشه گياهان 30 روز پس از سبز شدن آنها اندازه گيري شد. ارزيابي پاسخ گياهان به بقاياي علف كش تري بنورون متيل پس از تجزيه واريانس داده هاي حاصل از طريق برازش زيست توده توليدي آنها به معادله هاي 3 و 4 پارامتري سيگموييدي به غلظتهاي مختلف علف كش انجام و مقدار باقيمانده علف كش براي كاهش 50 درصد ماده خشك ريشه و اندام هاي هوايي (ED50) گياهان مورد مطالعه محاسبه شد. براساس نتايج آزمايش، درصد سبز شدن و رشد ريشه و ساقه در همه گياهان به شكل كاملا معني داري (0.01?P) تحت تاثير بقاياي علف كش گرانستار قرار گرفت. اما بقا گرانستار بر درصد بقاياي گياهان مورد مطالعه تاثيري نداشت. بيشترين (96/ 80 درصد) و كمترين (3/26 درصد) تلفات ماده خشك ساقه بترتيب در كلزا و لوبيا مشاهده شد. با افزايش بقاياي گرانستار در خاك رشد ريشه در همه گياهان مانند ساقه، كاهش معني داري (0.01?P) داشت. بطوريكه بيشترين (27/91 درصد) و كمترين (3/31 درصد) تلفات ماده خشك توليدي ريشه بترتيب در كلزا و لوبيا مشاهده شد. براساس شاخص (ED50) لوبيا (0078/0 ميلي گرم در كيلو گرم خاك) و چغندر قند (00002/0ميلي گرم در كيلو گرم خاك) بترتيب متحمل ترين و حساس ترين گياهان به بقاياي علف كش تري بنورون متيل بودند و ساير گياهان مورد مطالعه به ترتيب حساسيت بصورت: گوجه فرنگي < لوبيا < نخود < ذرت < عدس < كلزا < چغندرقند، طبقه بندي شدند.

Tribenuron methyl (granstrar) is one of the most important sulfonylurea herbicides using in Iranian wheat field. their residue persistence in soil is one of the main environmental and agronomical problems. In order to study the sensitivity of seven crops to tribenuron methyl soil residual, a bioassay experiment was conducted at Ferdowsi University of Mashhad at 2009. Experimental type was completely randomized design in a factorial arrangement with three replications. Treatments included crops (pea, bean, lentil, corn, rape seed, sugar beet and tomato) and tribenuron methyl residual simulated concentration in soil (0, 0.00009, 0.0002, 0.0004, 0.009, 0.001 and 0.002 mg kg-1 soil). For analysis of results plants emergence was determined after a week of planting and their survival percentage, shoot and root biomass production measured 30 days after their emergence. Plants response to tribenuron methyl residue was fitted with sigmoidal 3 and 4 parametric equations to the shoot biomass data as a function of the herbicide residue concentrations and was used to calculate the doses for 50% inhibition of shoot (ED50). Results showed, crop emergence, shoot and root growth were affected significantly (P? 0.01) by tribenuron methyl soil residue. But tribenuron methyl residue didn’t effect (P? 0.05) on crop survival. The highest (80.96%) and the lowest (26.83%) shoot dry matter lost were observed in rape seed and bean respectively. Root biomass production in all crops reduced as increasing tribenuron methyl soil residual concentration as like as shoot biomass. The highest (91.27%) and lowest (31.3%) root dry matter lost were observed in rape seed and bean respectively. Based on ED50 parameter for shoot, bean (0.0078 mg kg-1 soil) and sugar beet (0.00002 mg kg-1 soil) appeared to be the most tolerant and susceptible crops to tribenuron methyl soil residue respectively. Other crops as their susceptibility to tribenuron methyl followed the order: tomato < bean < pea < corn < lentil < rape seed < sugar beet.