تبيين مولفه‌هاي سياست اخلاقي امام علي (ع)

Explanation of the Components of Ethical Politics of Imam Ali (A.S) after Taking Spiritual Leadership and Religious Authority of Islamic Society

واژه سياست به معناي اقدام به كاري طبق مصلحت آن است. بر اساس مباني اسلام مي‌توان گفت سياست، در معناي عام، تجلي ولايت و رهبري خلق براي حركت به سوي خالق و زمينه‌سازي تحقق هدف خلقت انسان است. تعريف سياست در معناي خاص آن نيز چنين است؛ تدبير و اداره امور جامعه در مسير تحقق ولايت الهي. نگاه علي (ع) به سياست نگاهي توحيدي و الهي است. سياست به دليل نقش اساسي‌اش در شكل‌گرفتن رفتار و اخلاق جامعه و تاثير ساختار و رفتار حكومت در سرشت و سرنوشت معنوي مردم جايگاه برجسته‌اي دارد. رويكرد بنيادين در حكمت سياسي علي (ع) عبارت است از سياست آن‌گونه كه بايد باشد. تلاش سياسي در نگاه امام فقط به قصد احراز قدرت نيست. در فلسفه سياسي علي (ع) توجه به آخرت و اصالت آن، اخلاص، پرهيز از دنياگرايي، و رعايت اصول اخلاقي و سياسي مطلوب شمرده مي‌شود. از ديدگاه آن حضرت حكومت پيماني است سه‌جانبه ميان خدا و مردم و حاكم. در حكومت علوي عمل‌كردن به دين خدا و رعايت حقوق خلق در هم مي‌آميزد و قدرت فقط از راه‌هاي مشروع و ارزش‌مند استقرار مي‌يابد. استبداد در بينش علوي جايي ندارد. وظيفه امام نيز فرمان‌بردن از خدا و رعايت حدود الهي است. از ديدگاه آن حضرت مهم‌ترين مولفه‌هاي سياست اخلاقي عبارت است از: حق‌طلبي، عدالت‌محوري، ابزارانگاري قدرت، تقواي سياسي، كرامت انساني، مردم‌گرايي، صلح‌مداري، عهدمندي، و مصلحت‌سنجي. در كارنامه سياسي امام علي (ع) هيچ‌گونه گسستي ميان گفتار و كردار نيست و هريك ترجمان ديگري است. آن حضرت اخلاق و سياست را به هم آميخت و زماني كه قدرت را به دست گرفت، ذره‌اي از اصول اخلاقي را فرو نگداشت. در حوزه سياست از عرصه ديانت رخ برنتافت و نه به بهانه حفظ دين از سياست روي برگرداند و نه به بهانه حفظ قدرت از دين مايه گذاشت. اخلاق قشر نازكي بر سياست آن حضرت نبود، بلكه درون‌مايه آن بود و در كانون توجه آن حضرت قرار داشت.

One of the important issues in the human life and relationships is how to regulate behaviors in the area of political power and the principles and standards governing these relations especially in the area of command. Islam as the last divine religion and the holy prophet Mohammad (S) as the seal of prophets consider a lofty position for ethics and Am?r al-Muʹmin?n (A.S) also mixing two important subjects in the area of social life; that is ethics and politics, has given a clear image of the necessity of using ethics- based methods in the area of command in the political power. In fact the personality of Imam Ali (A.S) shaped by Islam and the prophet Mohammad (S) was an entirely ethical one who thought about nothing except reality. On the other hand, Am?r al-Muʹmin?n (A.S) had completely noble beliefs about political ethics and for this reason we do not need any old or new political thinking on this issue. The present research tries to examine briefly the most important components and criteria of this attitude from the viewpoint of Amir al-Muʹmin?n (A.S).