بررسي اثر صفات مرفولوژي بذر و مبداهاي ارتفاعي مختلف بذر بلوط ايراني (Quercus brantii Lindl.) بر سبز شدن و رويش نهال‌هاي يك‌ساله

The effect of seed morphology and different altitudeorigins of Persian oak (Quercus brantii Lind) germination and growth of one year old seedlings

به‌منظور بررسي ميزان تاثير صفات مورفولوژي و مبدا بذر بلوط ايراني بر صفات رويشي نهال‌هاي به‌دست آمده، بذور سه ناحيه ارتفاعي پايين‌بند، ميان‌بند و بالابند (1300، 1700 و 2000 متر از سطح دريا) جنگل نورآباد استان لرستان جمع‌آوري شده و پس از اندازه‌گيري صفات مورفولوژيك بذر هر درخت مادري از جمله طول، پهنا، حجم، وزن و تعداد بذر در كيلوگرم در زمين زراعي دانشگاه ياسوج كاشته شدند. سپس درصد سبز شدن، صفات رويشي مانند ارتفاع، قطر يقه، تعداد برگ، حجم و درصد زنده‌ماني نهال‌ها اندازه‌گيري شدند. نتايج نشان داد كه به‌جز طول بذر، ديگر صفات مورفولوژيك بذر سه مبدا ارتفاعي با هم تفاوت معني‌دار داشتند. هر چند كه در ميزان سبز شدن مبداهاي مختلف تفاوتي مشاهده نشد، اما نهال‌هاي به‌دست آمده از مبدا ارتفاعي پايين و بالا به‌ترتيب به‌طور معني‌داري بالاترين و كم‌ترين مقادير شاخص بنيه گياهچه، پارامترهاي رويشي و نسبت تعداد برگ سبز به كل نشان دادند. از نظر زنده‌ماني نيز نهال‌هاي با مبدا ارتفاعي پايين و مياني به‌ترتيب از بالاترين و كم‌ترين مقدار برخوردار بودند. نتايج همبستگي نيز نشان داد كه رابطه مثبت معني‌داري بين صفات مورفولوژيك بذر با درصد سبز شدن و پارامترهاي رويشي نهال‌ها وجود دارد اما با زنده‌ماني رابطه معني‌داري نداشتند. به‌طوركلي نتايج اين پژوهش نشان داد كه استفاده از بذور درشت‌تر و سنگين‌تر به‌دست آمده از مبدا ارتفاعي پايين مي‌تواند موفقيت بالاتري در جنگل‌كاري‌هاي ياسوج در سال اول رويش داشته باشد.

Seeds of Persian oak from three altitude regions of low, middle and high (1300, 1700 and 2000 meter of sea level) in Noorabad forests of Lorestan province were collected to investigate the effects of some morphological traits and altitude origins of seed on growth traits of seedlings. After measuring of seed morphological traits such as length, width, volume and number of seed per kilogram for each maternal tree, seeds were sown in common garden of Yasuj University. Then, germination rate, growth parameters like height, collar diameter, leaf number, volume and survival rate of seedlings were measured. The results showed that except of seed length, all morphological traits of seeds were different among three altitude origins. Although no differences was observed among germination rate of different altitude origins, but seedlings from low and high altitude origin showed significantly highest and lowest values of seedling vigor index, growth parameters and number of green leaves to total leaves. Also survival rate of seedlings from low and middle altitudes origin had highest and lowest values, respectively. Results of correlation analysis revealed that morphological traits of seeds were positively correlated with germination rate and growth parameters of seedlings, but there was not any significant correlation between seed morphological traits and survival of seedlings rate. In addition, the results of this research illustrated that the usage of larger and heavier seeds from low altitude origins can be conducted to more successful in plantations of Yasuj during first year of growth.