ارايه‌ي روش ابتكاري توسعه‌ي مدل فرصت‌هاي تداخلي براي برآورد ماتريس سفرهاي خريد خانه‌مبنا

An Innovative Methodology to Extend Intervening Opportunity Model for Predicting Home-based Shopping Trips

مدل فرصت‌هاي تداخلي كه توان تحليلي خوبي دارد، يكي از مدل‌هايي است كه ساختار احتمالي داشته و براي مدل‌سازي فرايند توزيع سفر در برنامه‌ريز حمل و نقل مورد استفاده قرار مي‌گيرد. اين مدل ذاتاً داراي دو محدوديت اساسي مي‌باشد. چرا كه در اين مدل فرض مي‌شود سفركنندگان از تمامي فرصت‌هاي موجود در نواحي، از زمان سفر و تمام مقاصد آگاه هستند و آن را هنگام تصميم‌گيري مورد بررسي قرار مي‌دهند. در اين مقاله، روشي نوين براي بسط مدل فرصت‌هاي تداخلي عادي، كاهش محدوديت‌هاي آن و افزايش انطباق‌پذيري اين مدل با الگوي انتخاب مقصد سفرهاي خريد خانه مبنا ارايه شده است. متدولوژي تحقيق به اين صورت است كه براي پارامترهاي اصلي مدل فرصت تداخلي، يعني عامل فرصت و عامل رتبه‌بندي مقاصد، ضرايب و وزن‌هايي در نظر گرفته شده است و مدل پايه پس از محاسبه اين ضرايب كاليبره شده است. وزن‌دهي به عوامل فوق در قالب ضرايب اصلاحي تحت عنوان ميزان شناخت از فرصت‌هاي بالقوه و ميزان شناخت مبدا – مقصدي با توجه به فاصله‌ي بين مبادي و مقاصد در نظر گرفته شده است. در اين مقاله ضمن تبيين ساختار مدل فرصت‌هاي تداخلي توسعه‌يافته، به كاليبراسيون مدل در قالب يك مطالعه‌ي موردي در شهر قزوين پرداخته شده است. تحليل كارايي مدل فرصت تداخلي عادي و مدل فرصت تداخلي توسعه يافته در خصوص سفرهاي خريد در شهر قزوين بررسي و مقايسه شده است و ضمن بيان نتايج كاليبراسيون و اعتبارسنجي هر دو مدل، بهبود نسبي حاصل از اين نوع مدل‌سازي به نسبت مدل فرصت‌هاي تداخلي پايه ارايه شده است.

The conventional Intervening Opportunity Model which is potentially a powerful analytical and probabilistic model, has been used in transportation planning to model trip distribution pattern. This model is basically suffering from two main limitations. These limitations are the assumptions that trip makers are fully aware of all available opportunities in the area and their trip lengths to all possible destinations and that they evaluate all the destinations during their decision making process. This paper has attempted to extend conventional intervening opportunity, omit the limitations inherent in it and maximize its compatibility with the common destination choice pattern of home-based shopping trips. The overall idea is that for the main parameters of the intervening opportunity model (i.e. the opportunity and destination ranking variables) some coefficients and weights may be considered in order to calibrate the model once these weights and coefficients are calculated and included. These weights have been considered as modification factors according to the knowledge of the trip makers about the opportunities at destinations and also the knowledge on the accessibility of the shopping destinations. In this paper, the proposed structure of Extended Intervening Opportunity Model (EIOM) has been calibrated for a case study in Qazvin city. So, the effectiveness of conventional intervening opportunity model and extended intervening opportunity model has been measured and compared. In addition to results of calibrations and validations for both models, relative improvement of proposed model in comparing to conventional intervening opportunity model has been shown.