ارزيابي مقاومت ژنوتيپ‌هاي پيشرفته‌ي گندم دوروم نسبت به سياهك پنهان معمولي گندم در استان كرمانشاه

The Evaluation of advanced durum wheat genotypes for resistant to common bunt (Tilletia laevis Kuhn.) in Kermanshah province

سياهك پنهان معمولي گندم (Tilletia laevis) شايع‌ترين نوع سياهك پنهان در ايران مي‌باشد كه هر ساله خسارت قابل توجهي به محصول گندم وارد مي‌كند. به منظور ارزيابي مقاومت ژنوتيپ‌هاي پيشرفته گندم دوروم نسبت به اين بيماري، در سال‌هاي 1385-1383 بذرهاي 9 ژنوتيپ با اسپورهاي 11 جدايه خالص عامل بيماري جمع‌آوري شده از مناطق مختلف استان كرمانشاه آلوده شدند. پس از رسيدن گندم و جمع‌آوري كل سنبله‌ها، سنبله‌هاي آلوده براي هر ژنوتيپ شمارش و درصد آلودگي آن‌ها تعيين گرديد. نتايج حاصل از آزمايش در دو سال متوالي نشان داد كه ژنوتيپ‌هاي G1252،Chi/Brch، Syrian-4، Heidar/Mt/Ho و Zardak نسبت به تمام پاتوتيپ‌ها مقاومت كامل داشتند و ژنوتيپ Syrian-1 تنها نسبت به جدايه 11، داراي واكنش نيمه مقاومت بود. اين ژنوتيپ‌ها با پايين‌ترين درجه‌ي حساسيت به سياهك پنهان جزو برترين ژنوتيپ‌ها از نظر مقاومت بودند. ژنوتيپ‌هاي 99-GBM و Omgenil-3 با بالاترين درجه‌ي حساسيت به عنوان حساس‌ترين ژنوتيپ‌ها شناخته شدند. آزمايش مولتي پاتوتيپ با مقايسه‌ي الگوي مقاومت و حساسيت ژنوتيپ‌هاي پيشرفته با ژنوتيپ‌هاي افتراقي داراي ژن يا ژن‌هاي مقاومت مشخص نشان داد كه بعضي از ژنوتيپ‌هاي مقاوم پيشرفته داراي ژن‌هاي شناخته شده‌ي مقاومت Bt1، Bt4، Bt6، Bt9، Bt10،Bt11، Btp، Bt12 و Bt8,9,10 مي‌باشند. براي اثبات اين مطلب بايد از تست آلليسم (Allelism test) استفاده شود. ژنوتيپ‌هايي كه الگوي حساسيت و مقاومت آن‌ها مشابه با ژنوتيپ‌هاي افتراقي نبود، به احتمال داراي ژن‌هاي جديد ناشناخته مي‌باشند.

Among the wheat bunts, wheat common bunt (CB) caused by Tilletia laevis Kuhn. is one of the most important wheat diseases which annually causes significant yield losses. In years 2004 to 2006 for evaluation of resistance in rainfed durum wheat advanced genotypes to CB, 9 genotypes were tested under artificial infection with teliospores of 11 collected isolates of T. laevis from Kermanshah province, west Iran. Response of each genotype to CB isolates in two years successively was recorded as the percentage of infected spikes at maturity stage. Infection lesser than 5% was considered as resistance. Consequently, G1252, Chi/Brch, Syrian-4, Heidar/Mt/Ho and Zardak genotypes had resistance to all of the isolates and Syrian-1 showed moderate resistance to only 11 isolate and it was resistance to others. These genotypes with low degree of susceptibility to CB, were the best resistant genotypes. 99-GBM and Omgenil-3 with the highest degree of susceptibility were the most susceptible genotypes. Multipathotype test by differential standard genotypes revealed that probably some of the promising resistant genotypes are Probably carrying Bt1, Bt4, Bt6, Bt9, Bt10, Bt11, Btp, Bt12 and Bt8,9,10 resistance genes, but for more confirmation test of Allelism must be carried out. Other advanced genotypes with different pattern of susceptibility and resistance perhaps have unknown new resistance CB genes.