شناسايي الگوهاي گردشي ايجادكننده‌ي سيلاب در جنوب غرب ايران مورد: حوضه‌ي‌ مُند

هدف اين پژوهش شناسايي رابطه‌ي الگوهاي گردشي با سيلاب در جنوب غرب ايران مي‌باشد. براي اين منظور داده‌هاي رواناب روزانه 12 ايستگاه آب‌سنجي حوضه‌ي مُند به عنوان حوضه‌ي نمونه تهيه و رواناب پايه آن به روش دستي جدا شده است. حوضه‌ي مُند يكي از زيرحوضه‌هاي حوضه‌ي آبريز خليج‌فارس مي‌باشد كه با مساحت تقريبي 47000 كيلومتر مربع بخش‌هاي عمده از استان فارس و بوشهر را پوشش مي‌دهد. داده‌هاي ايستگاه‌هاي منتخب دوره‌ي آماري از سال آبي 1341-1340 تا 1379-1378 را شامل مي‌گردند. براي تحليل همديد رابطه‌ي الگوهاي گردشي با سيلاب، روش همديد گردشي به محيطي انتخاب شده است. براي اين منظور از الگوهاي گردشي تراز 500 هكتوپاسكال تهيه شده توسط مسعوديان استفاده شده است. نتايج اين پژوهش نشان داد ارتباط معني‌داري بين الگوهاي گردشي تراز 500 هكتوپاسكال منطقه‌ي خاورميانه با ميانگين درصد روزانه سيلاب در حوضه‌ي مُند وجود دارد. بطوري‌كه در تمام ايستگاه‌هاي منتخب الگوي گردشي شماره‌ي 2 (فرود درياي سياه) با 70/35 درصد، الگوي گردشي شماره 7 (فرود سوريه) با 14/29 و الگوي گردشي شماره 1 (فرود شرق مديترانه) با 24/25 درصد بيشترين درصد رابطه را با سيلاب‌هاي حوضه داشته‌اند. نقشه روز نماينده الگوي شماره 2 يك فراز بر روي اروپا و يك فرود برروي درياي سياه را نمايش مي‌دهد. مهمترين پديده همديد بر روي نقشه روز نماينده الگوي گردشي شماره 7، فرودي است كه از روسيه شروع و تا سوريه ادامه مي‌يابد. الگوي گردشي شماره 1 نيز شامل يك فرود عميق بر روي شرق درياي مديترانه مي‌باشد.

The aim of this research is identifying the relationship between circulation patterns and floods over southwest of Iran. For this purpose, the daily runoff data of 12 hydrometric stations of Mond basin was prepared and its basic runoff was separated by manual method. Mond basin is one of the sub-basins of Persian Gulf that with about 47000 km2 areas is located in Southwest of Iran and covers major parts of Fars and Bushehr provinces. The data of selected stations include the statistical periods of 1961-2000. For synoptic analysis of relationship between circulation patterns and floods the circulation-to- environment method has been selected. For this purpose, the circulation patterns of elevation 500 hPa which was prepared by Masoodianʹs was used. The results showed there is a significant correlation between circulation patterns HGT 500 hPa of Middle East with the mean daily floods over Mond basin. So that at all the selected stations, circulation pattern number 2 (Black sea trough) with 35.70 percent, number 7 (Syria sea trough) with 29.14 percent and number 1(East of Mediterranean Sea trough) with 25.24 percent had the most relationship with floods of the basin. The map of sample day of circulation pattern No. 2 shows a ridge on Europe and a trough on the Black sea. The most important synoptic phenomena on the map of sample day of circulation pattern No. 7, is a trough that is started from Russia and has continued to Syria. Circulation pattern No. 1 is a trough that is located on the Mediterranean Sea.