بررسي عوامل موثر بر بقا و يا پژمردگي سه گونه درختچه اي مستقر بر سنگهاي آهكي پس از تجديد حيات طبيعي اوليه

Studying of effective factors on survival and dieback of three small tree establishment of crevice on limestone rocky slope in same climatic and lithological condition (case study: Mehriz-Yazd)

بر روي دامنه هاي سنگي آهكي منطقه مهريز يزد تجمع عمده درختچه ها در پاره اي از نقاط از جمله درزه سنگ ها كه امكان تجمع خاك و ريشه دواني را فراهم كرده است مي باشد. در اين محدوده مطالعاتي برخي از گونه هاي درختچه اي مستقر شده پس از تجديد حيات اوليه دچار پژمردگي مي شوند اما بخش زيادي از درختچه هاي همين گونه ها نيز باقي مانده و به حيات خود ادامه داده اند. با توجه به اهميت شناخت دليل پراكنش، بقا و يا زوال گونه هاي موجود، در اين تحقيق پس از تعيين مكان هاي همگن طي عمليات ميداني اقدام به جمع آوري نمونه هاي خاك در عمق هاي 10-0، 30-10 و 50-30 سانتي متر از ناحيه ريشه اي گونه هاي درختچه اي مستقر در درزه سنگ (Amygdalus scoparia Pistacia atlantica و Ficus juhanica) شد. همچنين نمونه هاي پژمرده سه گونه نامبرده نيز به تعداد لازم شناسايي و از خاك ناحيه ريشه اي آنها در سه عمق مذكور در درزه سنگ نمونه گيري صورت گرفت. سپس خصوصيات خاك شناسي شامل هدايت الكتريكي، مواد آلي، فسفر، پتاسيم، نيتروژن، كربنات كلسيم، بافت خاك، درصد رطوبت خاك و سنگريزه در آزمايشگاه تعيين شد. نتايج حاصل از مقايسه خصوصيات خاك شناسي ناحيه ريشهاي توسط آزمون توكي در سطح احتمال 05/0 در بين گونه هاي زنده، گونه هاي پژمرده و گونه هاي پژمرده با زنده نشان داد كه از نظر درصد رطوبت خاك در عمق هاي 30-10 و 50-30 سانتي متر بين گونه هاي درختچه اي زنده اختلاف معني دار وجود دارد به طوري كه در درزه هاي محل استقرار Pistacia atlantica، Ficus juhanica و Amygdalus scoparia به ترتيب بيشترين تا كمترين مقدار رطوبت وجود دارد. همچنين بين گونه هاي درختچه اي پژمرده و زنده مربوط به هر كدام از گونه ها نيز در عمقهاي 30-10 و 50-30 سانتي متر از نظر درصد رطوبت خاك اختلاف معني دار وجود دارد و محل استقرار گونه هاي زنده از رطوبت بيشتري برخوردار است. از لحاظ ساير خصوصيات خاك شناسي بين گونه هاي زنده، گونه هاي پژمرده و گونه هاي پژمرده با زنده مورد بررسي در سه عمق مورد بررسي اختلاف معني داري وجود ندارد. بنابراين نتايج ما نشان داد كه اختلاف در مقدار رطوبت موجود در درزهها تعيين كننده نوع گونه درختچه اي مستقر شده در آن مكان و بقا يا پژمردگي آن در طول دوره خشكي بر روي دامنه هاي سنگي محدوده مورد مطالعه مي باشد.

Some dry lands afforestation projects are accomplished in Rocky slopes. Rock crevices of rocky slopes provide suitable microsites for small tree. In this study we measured amount of EC, pH, organic materials, CaSO4, CaCO3, soil texture, N, P, K, soil moisture and gravel in soil on rock crevice of limestone lithology that three small tree establishment in these. The results show significant differences between soil moisture of 10-30 and 30-50 cm depth between crevices that different small tree establish, but our result doesn’t show significant differences on other soil characteristics between different small tree establishment sites, also these results show that there is only difference significant on soil moisture between live and dieback small trees establishment site. It was concluded that the amount of soil moisture could be played key important role in small tree survival and establishment on limestone rocky slope in arid lands.