تحليل جايگاه مولفه‌هاي تربيت شهروندي در محتواي برنامه درسي علوم اجتماعي دوره متوسطه

Analyzing the Status of Citizenship Education Components in Social Science Curriculum Content of Secondary School

پژوهش حاضر با هدف بررسي ميزان توجه به مولفه‌هاي تربيت شهروندي يعني دانش، مهارت و نگرش‌هاي شهروندي در كتابهاي درسي علوم اجتماعي دوره متوسطه صورت گرفته است. در اين تحقيق از روش تحليل محتواي آنتروپي شانون استفاده شد. جامعه آماري تحقيق شامل كليه كتاب‌هاي درسي علوم اجتماعي دوره متوسطه بود و با توجه به ماهيت موضوع پژوهش و به دليل محدوديت جامعه آماري از نمونه‌گيري صرف نظر شده، كل جامعه آماري به عنوان نمونه در نظر گرفته شد. جهت گردآوري داده‌ها چك ليست تحليل محتوا مورد استفاده قرار گرفت و روايي آن توسط متخصصان اين حوزه تاييد شد. به منظور تعيين پايايي ابزار تحقيق از روش بازآزمايي استفاده شد و مقدار ضريب همبستگي ??/. حاصل گشت. نتايج حاصل از تحقيق بيانگر آن است كه از مجموع 3194 واحد ضبط شمارش شده، 248 واحد به دانش شهروندي، 99 واحد به مهارت شهروندي و 103 واحد به نگرش شهروندي اختصاص دارد. اين در حالي است كه هر 103به مهارت شهروندي و يك از شاخص‌هاي مربوط به مولفه‌هاي تحقيق به صورت نامتوازن مورد توجه قرار گرفته و كتاب‌هاي درسي نيز به يك نسبت به مولفه‌هاي شهروندي نپرداخته است. با توجه به يافته‌هاي پژوهش حاضر بازنگري برنامه درسي علوم اجتماعي دوره متوسطه در راستاي توجه بيشتر به مولفه‌ها و شاخص‌هاي كمتر مورد توجه، ضروري به شمار مي‌آيد.

The present study was conducted with the aim of checking the amount of considering the citizenship education components presented in the social science textbooks of the secondary school. Since there was no specific course for citizenship training in Iranian education system, social science textbooks of the secondary school were analyzed. Citizenship education components were categorized into three sections including knowledge, skills and attitudes. The research samples were consisted of all social science textbooks at the secondary school level in the academic year of 2009-2010. Shannon entropy method was used for content analysis. The units of analysis were text, questions, exercises and pictures. The results of research demonstrated that from the total of 3194 counted units, 248 units were allocated to knowledge of citizenship, 99 units were allocated to citizenship skills and 103 units were allocated to citizenship attitudes. It should be taken into consideration that all of the components of the research categories were not equally attended and textbooks did not address citizenship categories in a proportionate manner too.