بررسي اثر سايه اندازي بر انتقال مجدد ماده خشك، عملكرد و اجزا عملكرد ارقام مختلف برنج

The effect of shading on dry matter remobilization, yield and yield components in different rice (Oryza sativa L.) cultivars.

به‌منظور مطالعه اثر سايه‌اندازي بر انتقال مجدد، عملكرد و اجزا عملكرد ارقام مختلف برنج، آزمايش مزرعه‌اي در سال زراعي 87-1386 در مزرعه تحقيقاتي مركز خدمات كشاورزي شهرستان رضوانشهر انجام گرفت. طرح آماري مورد استفاده به صورت فاكتوريل در قالب طرح پايه بلوك‌هاي كامل تصادفي بود. فاكتور رقم داراي دو سطح (هاشمي و هيبريد بهار I) و فاكتور اعمال تيمار سايه‌اندازي در چهار سطح شامل (سايه‌اندازي سبك، سايه‌اندازي متوسط، سايه‌اندازي سنگين و شاهد) كه در سه تكرار انجام شد. در اين تحقيق اعمال تيمارها از ده روز قبل از خوشه‌دهي شروع شد و تا ده روز بعد از خوشه‌دهي ادامه يافت. نتايج حاصل از تجزيه آماري نشان داد كه اعمال تيمارهاي سايه‌اندازي بر روي عملكرد دانه، عملكرد بيولوژيك، شاخص برداشت، طول خوشه، تعداد دانه در خوشه، تعداد خوشچه در خوشه و وزن هزار دانه، در سطح 1 درصد معني‌دار شد. بيشترين عملكرد مربوط به تيمار شاهد در رقم هيبريد بهار I با ميانگين 3/8962 كيلوگرم در هكتار و كمترين عملكرد را رقم هاشمي با ميانگين 3/1503 كيلوگرم در هكتار در شرايط استرس سايه‌اندازي سنگين دارا بود. تيمار سايه‌اندازي سنگين در هر دو رقم كمترين عملكرد را دارا بود. اعمال تيمارهاي سايه‌اندازي بر انتقال مجدد ماده خشك ساقه و برگ در سطح 1 درصد معني‌دار شد. در بين اندام‌هاي هوايي ساقه بيشترين سهم انتقال مجدد را به عهده داشت. در بين ارقام تحت آزمايش هاشمي كمترين انتقال مجدد ماده خشك را دارا بود كه احتمالاً به دليل كم‌بودن حجم مخزن و توانايي توليد منبع در اين رقم، انتقال مجدد كمتري صورت گرفت. به‌طوركلي نتايج نشان مي‌دهد كه از ميان ارقام موجود رقم هاشمي داراي محدوديت مخزن بيشتري نسبت به رقم هيبريد Iمي‌باشد.

In order to study the effect of shading (source limitation) on dry matter remobilization, yield and yield components in different rice cultivars, a field experiment was carried out in farm of Agriculture Service Center of Rezvanshahr Township in 2007-2008 year. Statistical design was factorial on the basis of randomize complex block design. Factor of variety was in two levels including (Hashemi and Hybrid 1) and factor of treatments were in four levels including (1.Control, 2.Light shading, 3.Modereat shading and 4.Heavy shading) in three replications. All treatments have been started from 10 days before anthesis up to 10 days after anthesis. The results have shown significant effect at 1 percent level on yield, biological yeild, harvest index, panicle length, number of grain, number of spikelet on panicle and 1000- grain weight. Highest grain yield was in hybrid1 about 8962/3 kg/ha in control condition and the lowest was in hashemi about 1503/3 kg/ha in heavy shading condition. Heavy shading has shown lowest grain yield in both the cultivars. Shading stress has shown significant effect on remobilization of dry matter of stem and leaves. The share of stem was more than other part of plants. Remobilization was less in hashemi that was probably because of little amount of sink capacity and the ability in source production, there were less remobilization. Results have shown sink limitation in hashemi as compare to hybrid