كفايت (خطّ فقر شريعت)، مقياسي قوي در دست حاكم براي جلوگيري از كار كودكان

Adequacy (Poverty Line of Sharia) the Strongest Scale for Eradicating Child Labor

كار اجباري براي كودكان و به كار گيري آنها در زماني كه جسم آنها بايد رشد كند و يا در جهت تحصيل به كسب مهارت هايي براي آينده مشغول باشد، آسيب هاي جدّي به آنها وارد مي كند كه پيامدهاي آن تا پايان عمر گريبان آنها را مي گيرد. يكي از علّتهاي مهمّ كار كودك، فقر خانواده اوست كه اگر فقر خانواده برطرف شود، كار كودك نيز كنار گذاشته مي‌شود. در عمل، كشورهايي كه رفع فقر را وظيفه خود مي دانند، براي تعيين فقر و رفع آن، خطّ فقري در جامعه تعيين كرده كه زندگي كودك و خانواده او را با آن مي‌سنجند كه اگر اين خطّ فقر بالاتر گرفته شود، بر اساس يك رابطه علت و معلولي، كار كودكان كمتر و اگر پايين تر گرفته شود، كار آنها بيشتر مي‌گردد.. راه هاي مختلفي براي تعيين خط فقر در اين كشورها دنبال مي شود و نظر واحدي نيز پيرامون ماهيت و اندازه آن در ميان دانشمندان وجود ندارد و طبيعتاَ در عمل برخي آن را بالاتر و برخي نيز آن را پايين تر لحاظ مي كنند و بنابراين، از اين جهت نيز هزينه پرداختي از جانب دولتها به خانوادهاي كم درآمد، كار كودكان را تحت تاثير قرار مي دهد. فقيهان اسلامي نيز براي رفع فقر از طريق زكات،خط فقري در نظر گرفته و آنرا مبناي فقر قرار مي دهند ولي بين آنها نيز نظر واحدي در مورد آن وجود ندارد و بنابر اين، برخي آن را بالاتر و برخي آن را پايين تر لحاظ مي كنند و بنابراين كار كودكان در كشورهاي اسلامي كه نظر فقها مبناي عمل است نيز، از اين جهت تحت تآثير قرار مي گيرد. اين مقاله در صدد است كه از جهت تيوريك به بررسي تطبيقي نظر فقهاي اسلام در مورد خطّ فقر و تاثيري كه هر كدام از آنها در امحا كار كودكان دارند، بپردازد و همچنين بر اين مطلب تاكيد دارد كه تعيين مرز فقر به عنوان حدّ كفايت از جانب حاكمان اسلامي به دليل توجه به شيونات، بيشترين تاثير را نسبت به خطوط فقر ديگر، در جلوگيري از كار كودكان داراست و براي اثبات اين موضوع، ابتدا به برخي مسايل مقدماتي مي‌پردازد؛ و در اين رابطه، ابتدا آسيب پذيري كودكان از ناحيه كار كه فقر يكي از علل مهم آن است، اندازه تعيين خط فقر از ناحيه حاكمان در رفع آن اثرگذار است را مطرح مي كند و در ادامه، به تبيين انواع خطوط فقر از نگاه شريعت، رابطه آنها با يكديگر و با خطوط فقر متعارف ديگر مي پردازد و در نهايت، اثبات اين مطلب را دنبال مي كند كه نظر كفايت به عنوان حدّ فقر شريعت، در مقابل نظرات ديگر تاثير بيشتري بر كاهش كار كودكان خواهد داشت.

Forced labor for children and their employment in the labor market when they should grow and develop skills for their future life will cause them serious harms which can in turn result in negative consequences for their whole life. One of the major reasons for child labor is the poverty of the family. It is believed that if poverty is removed, child labor will be naturally terminated as a result. Many countries see poverty eradication as part of their responsibilities and in this regard they determine poverty line and try to measure the child and his family life as a basis in their analyses. If the line is taken to be high, based on a cause and effect relationship the number of child labor cases will be low and if poverty line is taken to be low, the number of child labor cases will be high. These countries adopt different approaches to determine poverty line and there is no agreement among scholars on its nature and scope. Therefore, in practice, some set high standards while some others set low standards for determining poverty line and this has a direct effect on how much support governments provide for the low-income families. To alleviate poverty through Zakat, Muslim jurists also set a poverty line. As with others, there is no agreement among Muslim jurists regarding poverty line either. Some take it to be high while others take it to be low and this again will have a direct impact on how child labor issue should be resolved in Muslim countries. This study aims at comparatively investigating the issue of poverty line from different jurisprudential perspectives and how different perspectives can influence the way child labor can be looked at. It is also emphasized that determining poverty line as the sufficiency line by Muslim rulers is a much more effective way in preventing child labor in comparison to other ways, since it considers an important factor which is the status of the people. In this paper, first, some preliminary issues such as vulnerability of children and determining poverty line by rulers will be discussed. Then, the article will elaborate on different poverty lines from Islamic Shariah perspective and their relationship with other conventional poverty lines. Finally, the article will argue that sufficiency basis for determining poverty line from Islamic point of view is the most effective one in preventing child labor.