مراقبت از زخم بستر

مراقبت از زخم‌هاي پوستي، يكي از مسايل مهم و چالش‌انگيز در پزشكي و پرستاري مي‌باشد كه يكي از مهمترين آنها زخم‌هاي فشاري هستند. زخم فشاري و يا زخم بستر، يك آسيب در پوست و بافت‌هاي زيرين آن محسوب مي‌شود و معمولاً به دنبال فشار مداوم بر بافت‌ها ايجاد مي‌شود و در افراد پير كه مدّت طولاني بستري مي‌باشند، يك مشكل عمده محسوب مي‌شود. تخمين زده مي‌شود، سالانه در ايالات متحده آمريكا حدود 2 ميليارد و 200 ميليون دلار هزينه صرف درمان زخم‌هاي فشاري مي‌شود (1)؛ بنابراين پيشگيري و درمان اين نوع زخم‌ها، امري حياتي محسوب مي‌شود و صرفه اقتصادي بالايي نيز دارد؛ در حال حاضر، داروها و تركيبات شيميايي و گياهي گوناگوني وجود دارند كه براي تسريع بهبود و ترميم زخم‌هاي مختلف پوستي و سوختگي يا زخم‌هاي فشاري به كار مي‌روند؛ به عنوان مثال، در بيشتر اسناد ثبت‌شده قديمي استفاده از عسل به عنوان يك دارو، شناخته شده است. مصري‌ها، چيني‌ها، يوناني‌ها و رومي‌هاي باستان، همه از عسل به صورت تركيبي با گياهان دارويي يا به تنهايي، براي درمان زخم‌هاي مزمن مثل زخم بستر استفاده مي‌كرده‌اند. اخيراً در درمان زخم‌هاي مزمن، استفاده از پنتوكسي‌فيلين، عوامل محرك كلني گرانولوسيت و پروستانوييدها مطرح شده است (2-4). با توجه به اين كه پرستاران، مسوول مراقبت مستقيم و مداوم در پيشگيري و درمان زخم‌هاي مزمن مثل زخم بستر هستند، مطالعات زيادي توسط آنان در اين زمينه انجام مي‌شود و در اين خصوص مي‌توان به مقاله‌اي با عنوان «تاثير آموزش بر دانش و عملكرد پرستاران در پيشگيري و مهار زخم بستر»كه در شماره بهار 1391 مجله علمي- پژوهشي مراقبت‌هاي نوين منتشر شده است، اشاره كرد (5)؛ در اين مطالعه كه با هدف ارزيابي تاثير آموزش بر دانش و عملكرد پرستاران در پيشگيري و مهار زخم فشاري انجام شده است، پرستاران و بيماران بخش‌هاي مختلف بيمارستان امام حسين (ع) شاهرود، مورد ارزيابي قرار گرفته‌اند. مداخله، شامل دو جلسه آموزش دو ساعته در زمينه پيشگيري و درمان زخم فشاري بوده است. اطلاعات مربوط به دانش پرستاران، در دو مرحله (قبل و يك ماه پس از آموزش)، با استفاده از پرسشنامه‌ها و مقياس مربوطه جمع‌آوري و تجزيه و تحليل آماري شده‌اند. بر اساس يافته‌هاي اين پژوهش مشخص شد كه آگاهي پرستاران در زمينه مراقبت راهبردي از زخم فشاري، در محدوده كمتر از حدّ متوسط است؛ بنابراين نويسندگان مقاله، به منظور افزايش آگاهي پرستاران در اين زمينه، تدوين محتوا و آموزش راهبردي براي پيشگيري و درمان زخم فشاري در دانشكده‌هاي پرستاري را پيشنهاد كرده‌اند (5)؛ به اين منظور پرستاران بايد، دانش و آگاهي خود را در زمينه پاتوژنز زخم‌هاي مزمن پوستي از جمله زخم‌هاي فشاري افزايش دهند و با استفاده از منابع موجود، بخصوص پژوهش‌هاي جديد مانند: كارآزمايي‌هاي باليني تصادفي كنترل‌دار، مطالعات متاآناليز و يا مقالات مروري سيستماتيك كه همگي از بهترين منابع اطلاعات و داده‌هاي مبتني بر شواهد هستند، سازوكارهاي مربوط به پيشگيري و درمان آنها را بشناسند و به كمك اين بيماران بشتابند. از نكات قوت اين مطالعه مي‌توان به انتخاب پرستاران بخش‌هاي مختلف كه درگير مراقبت از زخم‌هاي بستر بوده‌اند و همچنين انجام مداخله و بررسي تاثير آموزش بر دانش و عملكرد پرستاران، اشاره كرد؛ از طرفي ديگر به نظر مي‌رسد مدّت زمان اين آموزش (دو جلسه آموزش دو ساعته) براي اين مهم بسيار كم بوده و اين امر مي‌تواند، نتايج مطالعه را تحت تاثير قرار ‌دهد. توصيه مي‌شود، مطالعات ديگري به صورت چندمركزي و انجام مداخله، با در نظرگرفتن سرفصل‌هاي متناسب با موضوع (مثل سازوكارهاي مربوط به ايجاد، پيشگيري، مراقبت و درمان زخم بستر) و با مدّت زمان مناسب انجام شود.