نقدي بر موضع حقوق كيفري ايران در رابطه با دفاع مشروع

A Critical Analysis of Iranian Law on Self-Defence

دفاع مشروع يكي از عوامل توجيه كننده ي جرم است كه با از بين بردن ركن قانوني جرم، توسل به زور عليه ديگري را مباح مي كند. فلسفه ي وجودي دفاع مشروع، دفع هرگونه تعرض به «حق» است؛ از اين رو، اصولاً موضوع مورد دفاع همواره يك «حق» است. فعليت يا قريب الوقوع بودن و غيرقانوني بودن حمله و تناسب و ضرورت دفاع شرايط اصلي دفاع مشروع هستند. در مواد 2-61 و 30-625 قانون مجازات اسلامي مقررات دفاع مشروع آمده است. در اين نوشتار به تحليل و نقد اين مواد پرداخته شده است. برخي مندرجات اين مواد با يك ديگر متضادند، برخي مطالب تكراري و برخي نادرست هستند. حق توسل به زور براي جلوگيري از فرار متهم پيش بيني نشده است. اغلب دادگاه ها تمايلي به ورود در مبحث دفاع مشروع ندارند؛ از اين رو رويه ي قضايي نيز در اين زمينه بسيار ضعيف و ناكارآمد است. در بخش نتيجه گيري مقاله ضمن جمع بندي، پيشنهادهايي مطرح شده است.

Self-Defence is one of general defences in which use of force against attacker is justified because of lack of legal element of crime. Legal basis of self-defence is to repress any attack against oneʹs "right"; so the subject of self-defence is perpetually a "right". Actual or threatened illegal attack and proportionate and necessary defence are essential elements of self-defence. Articles 61-2 and 625-30 of Islamic Penal Code provide the regulations of self-defence. This paper analyzes the articles. Some contents of the articles are conflicting, some of them are repeated and some are wrong. The code has not permitted to resort to force to prevent a crime. The majority of courts are disinclined to establish self-defence. Therefore, the case law is very weak and unuseful in the matter. In the conclusion some results and proposals are presented.