بررسي توزيع سديم، پتاسيم و پرولين در سه گونه خشكي زي رمس (Hammada salicornia)، اسكنبيل (Calligonum polygonoides) و سبط (Stipagrostis pennata) در استان يزد (شهرستان بافق)

Characteristics of Na+, K+ and free proline distribution in three xerophytes of Stipagrostis pennata, Calligonum polygonoides and Hammada salicornia, in Yazd province

پتاسيم، سديم و پرولين نقش مهمي در سازگاري گياهان به شرايط خشكي دارند. توزيع و پراكنش اين مواد در گياهان مناطق خشك و بياباني به خوبي روشن نيست. در اين تحقيق، تجمع اين مواد در سه گونه Calligonum polygonoides، Hammada salicornia و Stipagrostis pennata كه از گياهان مهم و از رويشهاي طبيعي ايراني و توراني مي باشند، مورد بررسي قرار گرفت. 6 پايه از هر گونه در شرايط (فرم رويشي) مشابه، در فصل تابستان انتخاب گرديد. اندازه گيري رطوبت خاك نشان داد كه گياهان در تنش خشكي قرار دارند. به طوري كه نيمي از اين گياهان تحت تيمار آبياري قرار گرفتند. مقدار پتاسيم، سديم و پرولين در ساقه و ريشه اين گياهان اندازه گيري شد. نتايج نشان داد كه مقدار پرولين در ساقه و ريشه گياه سبط (Stipagrostis pennata) به طور معني داري بيشتر از دو گياه ديگر و بيشتر از سبط تحت آبياري بود. همچنين مقدار پتاسيم گياه رمس (Hammada salicornia) به طور معني داري بيشتر از دو گياه ديگر و بيشتر از رمس تحت آبياري بود. مقدار پتاسيم در ريشه رمس نيز بيشتر از دو گونه ديگر، ولي مقدار آن با گياهان تحت آبياري اختلاف معني داري نداشت. سديم در رمس نيز مانند پتاسيم از مقدار بيشتري برخوردار بود، اما تفاوت معني داري در مقدار آن بين دو تيمار تحت آبياري و فاقد آبياري مشاهده نشد. گياه اسكنبيل (Calligonum polygonoides) بعد از رمس از تجمع بيشتر سديم در ساقه ي خود برخوردار بود. مشابه ساقه، ريشه هاي رمس و اسكنبيل نيز داراي سديم بيشتري در مقايسه با سبط بودند. نتايج اين آزمايش همچنين نشان داد كه در هر سه گياه به ويژه در سبط نسبت K/Na در ريشه گياهان در حال تنش خشكي كمتر و در ساقه دو گياه سبط و رمس بيشتر از پايه هاي آبياري شده مي باشد. بنابراين نتيجه گيري شد كه هر سه اين گياهان راهبرد متفاوتي در مقابله با خشكي اتخاذ مي نمايند.

Potassium, sodium and free proline play important roles in adaptation of plant species to arid conditions. Distribution of Na+, K+ and free proline in desert plants is not clear. In this study, the accumulation of Na+, K+ and free proline was investigated in three species namely, Stipagrostis pennata, Calligonum polygonoides and Hammada salicornia. These species are naturally distributed in Irano-Turanian region. Six plants were selected from each species in similar conditions, during dry summer of 2010. Soil humidity measurement showed that all plants were in drought conditions. Half of the plants were irrigated. The quantities of Na+, K+ and proline were determined in the roots and stems of all samples. Results showed that the concentrations of free proline in the stem and root of S. pennata were significantly higher than that of other two species and irrigated S. pennata. Furthermore, the concentration of K+ in the stem of H. salicornia was significantly higher than that of other two species and irrigated H. salicornia. Also, the concentration of K+ in the root of H. salicornia was higher than that of other species, but this concentration was not significantly different from the irrigated species. Sodium, like potassium content was higher in H. salicornia, but significant difference was not observed in its quantity between irrigated and unirrigated species. C. polygonoides after H. salicornia accumulated large quantities of Na+ in its stem. Sodium content was higher in the root of H. salicornia and C. polygonoides in comparison with S. pennata. Results also showed that K/Na ratio was less in roots of unirrigated species in all three species, particularly in S. pennata while it was high in stems of S. pennata H. salicornia compared to irrigated species. Consequently, it was concluded that the three species use different strategies to cope with drought.