مقايسه فنولوژي گونهBesser. Artimisia sieberiدر مناطق مختلف استپي ايران

Comparison of phenology of Artemisia sieberi in different steppe regions of Iran

هدف از مطالعه فنولوژي گياهان مرتعي، بررسي تغييرات مراحل مختلف فنولوژي به‏منظور تنظيم برنامه‌هاي بهره‌برداري از مراتع، جلوگيري از برداشت‏هاي بي‏موقع و شناخت ارزش غذايي گونه‏هاي گياهي، تعيين زمان ورود و خروج دام و جمع‏آوري بذرها مي‏‏باشد.گونه Artimisia sieberi با فرم بوته‌اي و ارزش علوفه‌اي مناسب به‏عنوان گونه غالب در تركيب تيپ‏هاي مرتعي در مناطق استپي خشك و نيمه‏خشك و نواحي رويشي ايران و توراني گسترش دارد. اين گونه داراي ويژگي مقابله با شرايط سخت محيطي و شرايط خشكسالي و مقاومت نسبي به شوري خاك در طيف وسيعي از خاكهاي كم‏عمق تا نيمه‏عميق لومي، شني و لومي رسي رويش دارد. در اين تحقيق مراحل مختلف فنولوژي گونه‌ Ar. sieberi به‏عنوان يكي از گونه‏هاي مهم مرتعي در شش سايت‌ متفاوت در مناطق مختلف استپي كشور مورد بررسي قرار گرفت. بر اين اساس اطلاعات مربوط به مراحل فنولوژي در مقاطع زماني 15 روزه در مرحله رويشي و 7 روزه در مرحله زايشي اندازه‏‏گيري و ثبت گرديد. از آن‏جايي‏كه تكوين مراحل فنولوژيكي ارتباط مستقيمي با عوامل اقليمي به‏ويژه درجه حرارت و بارندگي دارد؛ آمار هواشناسي شامل درجه حرارت و ميزان بارندگي از نزديك‌ترين ايستگاه هواشناسي نسبت به هر سايت استفاده شد. نتايج مقايسه مراحل مختلف فنولوژي در سالهاي مورد بررسي نشان داد كه رشد مرحله رويشي Ar.sieberi از اوايل اسفند تا اوايل فروردين ماه آغاز و در صورت وجود رطوبت تا تيرماه ادامه دارد. مرحله گلدهي از اوايل تير آغاز و تا اواخر آبان ماه ادامه مي‏يابد. مرحله رسيدن بذر به‏صورت تدريجي از اوايل مهر شروع و تا اواخر دي ماه به طول مي انجامد. مرحله خواب زمستانه از اواخر دي آغاز و تا اوايل اسفندماه ادامه مي يابد. براساس نتايج بدست آمده دوره فنولوژي اين گونه طولاني‌ است. اين موضوع نشانگر دامنه بردباري و مقاومت اين گونه نسبت به شرايط محيطي مي‏باشد. در نتيجه بر پايه شناخت كامل از مراحل مختلف فنولوژي گونه Ar. sieberi به‏عنوان يك گونه كليد و معرف مي‏توان نسبت به برنامه‏ريزي جهت اعمال مديريت چرا به منظور تعيين زمان ورود و خروج دام، تعيين تعداد مطلوب دام براي چرا و سيستم‌هاي مناسب چرايي اقدام نموده و از سوي مديران و برنامه‌ريزان و بهره‌برداران مراتع مورد كاربرد قرار گيرد.

The objective of study on phenology of range plant species is to assess the changes of different phenology stages (germination, flowering, seed maturity stages, autumn growth and winter dormancy) in order to adjust range utilization programs, prevention of early or late grazing, recognition of nutritional value of the plant species, determining livestock entry and exit time and seed collection. Artemisia sieberi is a shrubby species with an appropriate forage value distributed as a dominant species in arid and semi arid steppe regions of Iran. It is resistant to drought and relative salinity which widely grows in loamy, sandy and loamy clay soils. In this study, phenological stages of Artemisia sieberi were investigated in six different sites of steppe regions of Iran. Accordingly, data of the phenological stages were recorded for vegetative and reproductive stages respectively in 15-day and 7-day intervals. With regard to the direct relationship between phenological stages and climatic factors especially temperature and precipitation, these data were taken from the nearest synoptic station for each site. According to the results, vegetative growth stage of Artemisia sieberi starts from early March early April and continues to July if moisture is available. The flowering stage starts from early July and continues to late October. Seed ripening stage gradually starts from early September to late January. The start of the winter dormancy is late January which continues to early February. Our results show a long-term phenology for Artemisia sieberi indicating its resistance to environmental conditions. Consequently, comprehensive recognition of phenological stages of Artemisia sieberi as a key species enables us to manage the grazing, adjust the entry and exit time for livestock, grazing intensity and appropriate grazing systems to be applied by range managers and utilizers.